بیماری های رایج فصل تابستان
در ادامه معرفی بیماری های رایج در فصل تابستان و روش های پیشگیری و درمان آن ها به کمک طب سنتی در قسمت دوم، در این قسمت نیز به معرفی چند بیماری دیگر که در فصل تابستان رایج هستند می پردازیم.
حصبه (typhoid)
حصبه، تیفوئید یا تب روده یک بیماری عفونی است که در اثر عفونت باکتری Salmonella enterica ایجاد می‌شود. این بیماری جزو بیماری های تابستانی است که از طریق دهان و مدفوع انتقال پیدا می‌کند. منابع غذایی و آب آلوده، به محل تولید باکتری‌ها تبدیل شده و منجر به شیوع بیماری می‌شود.
هنگامی که باکتری ها از طریق مواد غذایی آلوده، نوشیدنی یا آب آلوده وارد بدن آنها می شود از طریق روده ها به جریان خون وارد می شود. این باکتری از طریق خون به خود گره های لنفاوی، کبد، طحال، کیسه صفرا و دیگر قسمت های بدن نفوذ می کند. از علائم این بیماری می‌توان به حس ضعف، کاهش اشتها، خستگی، اسهال شدید، استفراغ، یبوست، خارش پوست، لرزش، هذیان، توهم، نوسان خلق و خوی، بزرگ شدن کبد، خون دماغ، بی حالی، درد در شکم و تب بالا اشاره کرد. واکسن ایمنی خیلی خوبی را در برابر این بیماری به وجود می‌آورد و به همه افراد توصیه می‌شود.
توصیه های طب سنتی برای درمان حصبه:
- هنگامی که تب بالا می رود، کمپرس سرد برای پایین آوردن تب بسیار خوب است. از آب بسیار سرد یا یخ استفاده نکنید چون وضعیت را بدتر می کند.
- با توجه به تب بالا و اسهال، ممکن است دچار کم آبی شوید. برای جلوگیری از این، مصرف مایعات را افزایش دهید. علاوه بر آب، از آب نارگیل، آب سیب و پرتقال و هویج و به، دمنوش های گیاهی، آب میوه تازه و سوپ هم می توانید استفاده کنید.
- سرکه سیب انرژی زا و درمان خوبی برای تب حصبه است. مواد اسیدی آن حرارت را از پوست خارج می کند، که به نوبه خود باعث کاهش درجه حرارت بالای بدن می شود. علاوه بر این، مواد معدنی در سرکه سیب جایگزین مواد از دست رفته از طریق اسهال است. نصف قاشق مربا خوری سرکه سیب و کمی عسل در یک لیوان آب بریزید. قبل از خوردن وعده های غذایی آن را بنوشید. این درمان را ۵-۷ روز ادامه دهید.
- مخلوطی از یک قسمت سرکه سیب و دو قسمت آب سرد بریزید. یک لیف حمام را به آن آغشته کنید، فشار دهید تا آب اضافی آن گرفته شود و در پیشانی و شکم خود قرار دهید تا زمان پایین آمدن تب این کار را انجام دهید.
- ریحان یکی دیگر از درمان های موثر برای تب حصبه است. این گیاه دارای خواص آنتی بیوتیکی و ضد باکتری است که می تواند به از بین رفتن باکتری که باعث تب حصبه می شود کمک کند. ریحان معده ر ا آرام کرده و سبب بالارفتن سیستم دفاعی بدن می شود.۲۰ برگ ریحان و ۱ قاشق چای خوری از زنجبیل را به ۱ فنجان آب اضافه کنید. کمی عسل به این نوشیدنی اضافه کنید. این چای را ۲ یا ۳ بار در روز تا زمان بهبودی بنوشید.
- میخک برای درمان تب حصبه مفید است.اسانس موجوددر میخک دارای خواص ضد باکتری است، در نتیجه میخک می تواند باکتری که باعث حصبه می شود را بکشند. میخک نیز استفراغ و اسهال، دو علائم شایع حصبه هستند از بین می برد. ۵ تا ۷ جوانه میخک به ۸ فنجان آب بریزید. بجوشانید تا آبش به نصف کاهش یابد بگذارید خنک شود، این معجون را در طول روز به مدت یک هفته بنوشید.
- دوغ یکی دیگر از درمان های گیاهی بسیار عالی برای تب حصبه است. هم برای معده خوب است و همچنین از کم آبی بدن جلوگیری می کند. نوشیدن چند لیوان دوغ روزانه تا زمان بهبودی کامل توصیه می شود. همچنین می توانید ۲ قاشق چای خوری از آب گشنیز تازه را به ۱ فنجان دوغ اضافه کنید. نوشیدن آن ۲ بار در روز به مدت ۱ تا ۲ هفته توصیه می شود. برای کمک به پایین آوردن تب، ۱موز به یک لیوان دوغ اضافه کنید. دو بار در روز بنوشید.
- برای فرونشاندن تب نیز بیمار را در جوشانده‌ای از سبوس گندم، برگ بید و گل ختمی پاشویه می‌کنند.
- مصرف برگه اب زردالو بدون تیزاب تا چهل روز بعد ناهارمیل شود تا آهن خون تامین گردد .
- مصرف جوانه گندم بسیار موثر است.
- برای درمان سنگینی معده (ثقل معده) و یبوست ناشی از حصبه، گل نیلوفر، سپستان و عناب را با گل سرخ، بنفشه و انگور توره (تاج‌ریزی) می‌جوشانند، با فلوس پوست گرفته مخلوط می‌کنند و همراه روغن بادام به بیمار می‌نوشانند.
- به هنگام بروز اسهال های ناشی از ذات باقیمانده از میکروب حصبه٬ از ماش پلو هم بصورت نوبه ای استفاده شود .
- مصرف شربت سکنجبین عسلی چهارقاشق دریک لیوان آب تا چهل روز.
- مخلوط برگ کاسنی، برگ ریواس، هستۀ آلبالو، ریشۀ محک (مَهْک= شیرین‌بیان) و مقداری «بنگو» (اسپرزه) را ۳ روز، و هر روز ۳ استکان میل کنید.
- دم‌کرده عناب، گل بنفشه، نیلوفر و شیرۀ فلوس.
- شربت عسل با نصف لیموترش تازه بصورت مستمر.
- پلو همراه با دانه‌های «کاوشه» (کافشه) برای بهبود حصبه مفید است.
- ۲ عدد موز له شده را در نصف فنجان ماست و یک قاشق چای خوری عسل بریزید و مخلوط کنید. این معجون را تا زمان بهبودی بخورید.
- ترکیب اسفناج و نشاسته نیز برای بیماری حصبه مفید است.
- جوشاندۀ گل بنفشه، عناب، تخم گشنیز، ماش سبز و تخم پنیرک را صاف کنید و میل کنید.
- آب میوه اناری که در زیر خاکستر گرم پخته شده باشد.
- مصرف ژل رویال زنبورعسل به اندازه یک نخود تا چهل روز.
- جوشانده ترکیب نیلوفر، کاسنی، ریشۀ شیرین بیان، گل بنفشه، پرسیاوشان و عرق کاسنی را در پارچه‌ای نازک و سفید صاف کنید، کمی رنجبین به آن اضافه کنید و میل کنید.
- ۲ قاشق چای خوری آب گشنیز تازه را به یک فنجان دوغ اضافه کنید. نوشیدن آن ۲ بار در روز به مدت ۱ تا ۲ هفته توصیه می شود.
- شیر‌خشت را در آب بخیسانید و با روغن بادام و آب هندوانه و آب لیموترش ترکیب کنید و میل کنید.
- گرده گل زنبور عسل تا چهل روز و برای هر روز یک قاشق چایخوری در عسلاب.
- اگر دچار یبوست هستید از غذاهایی که دارای فیبر بالا هستند استفاده کنید.
پرهیزات بیماری حصبه:
- از خوردن گوشت و شیرینی جات به مدت چند روز بپرهیزید.
- از خوردن فست فودها و غذاهای آماده پرهیز کنید.
- از محرک هایی مانند الکل، نوشیدنی های کافئین دار، چای، نوشابه های گازدار و غذاهای تند بپرهیزید.
- اگر دچار اسهال هستید، از شیر و محصولات لبنی بپرهیزید.
- پرهیز از تغذیه های اسیدی مانند میوه ها و سبزیجاتی مانند زغال اخته، زردآلو، آلو و میوه های کنسروی و ذرت، کدو حلوایی، زیتون، تره فرنگی، آرتیشو، فندق، گردو، پسته، بادام هندی و حبوباتی مانند لوبیا سفید، قرمز و سیاه، نخود، سویا، عدس و لپه.
گزش حشرات
یکی دیگر از معضلات ماه های گرم سال به خصوص فصل تابستان هجوم حشرات و گزش آن ها و ناراحتی هایی که در اثر گزش آن ها به وجود می آید، است. طب سنتی راه هایی برای پیشگیری و کاهش عوارض نیش حشرات ارائه داده است که برخی از آن ها را در مطالبی در سایت طبایع با عنوان های درمان سنتی نیش حشرات با ۱۰ ماده مختلف، به راحتی از شر حشرات در تابستان خلاص شوید! ، چگونه با پشه ها مبارزه کنیم؟ و مقاله ای با عنوان روشهای کنترل حشرات با استفاده از گیاهان دارویی در طب سنتی ایران آورده ایم.
عرق سوز شدن (miliaria) یا (rash heat)
عرق شوز شدن مشکل شایعی که بیشتر شما در فصل تابستان آن را تجربه کرده‌اید. عرق سوز شدن یکی از مشکلات پوستی است که در بزرگسالان، کودکان و حتی نوزادان نیز دیده شده است. از نشانه‌های رایج عرق سوز شدن می‌توان به ایجاد برآمدگی، سوزش، خارش و جوشهای ریز پوستی اشاره کرد. نتیجه این التهاب، قرمزی پوست و در بعضی مواقع تاول هایی است که باید درمان شوند.
این عارضه ممکن است به دلایل زیادی از جمله: رطوبت و عرق ناشی از گرمای هوا، رسیدن گرمای بیش‌ازحد به بدن که باعث تولید عرق زیاد می‌شود، پوشیدن لباس‌های تنگ، چسبان و پلاستیکی، اصطکاک بین برخی از اعضاء مانند زیر بغل و کشاله ران و … که اجازه و امکان گردش هوا و تبخیر عرق از سطح پوست را نمی‌دهد، جمع شدن عرق در برخی از نواحی بدن، استفاده از لوازم‌آرایشی روغنی، استفاده از برخی داروهای خاص، اضافه وزن و چاقی، انجام ورزش‌های سنگین در فصل تابستان، عفونت های باکتریایی، قارچی و ویروسی و مشکل در غدد عرق به وجود آید.
کودکان و نوزادان نیز به این دلیل که هنوز غدد عرق در آن ها به‌طور کامل رشد نکرده‌اند و پوست حساس‌تری دارند، معمولا بیشتر در معرض عرق سوز شدن هستند. عرق سوز شدن در کودکان به شکل دانه‌های ریز ظاهر می‌شود که اغلب دانه‌های آبدار قرمزی بوده که شبیه جوش یا تاول پوستی است. این عارضه معمولا در صورت و قسمت‌های چین دار پوست گردن، بازو‌ها، پاها، قسمت بالایی قفسه سینه و منطقه بسته شدن پوشک دیده می‌شود.
برای پیشگیری از عرق سوز شدن و درمان آن به روش های طب سنتی به مطلبی با عنوان درمان و پیشگیری از عرق سوز شدن در سایت طبایع مراجعه نمایید.
توصیه های طب سنتی برای درمان عرق سوز شدن:
- ۱ قاشق چایخوری از جوش‌شیرین را به ۱ فنجان آب‌سرد اضافه کنید. تکه‌پارچه‌ای تمیز را داخل آب فرو ببرید و آن را بچلانید تا آب اضافی‌اش خارج شود. پارچه را به‌مدت ۵ تا ۱۰ دقیقه روی نواحی عرق سوز شده بگذارید. این روش برای درمان عرق سوز شدن کشاله ران در طب سنتی نیز مفید است.
- خلط‌های غالب بدن ( سودا و صفرا و بلغم و دم ) را با شربت سکنجبین و خاکشیر ناشتا و یا اب تمرهندی و زرشک رقیق با چاشنی عسل رقیق سازی کنید.
- ژل آلوئه‌ورا را از برگ آن استخراج کنید، روی نواحی عرق‌سوز شده بگذارید. بعد اجازه بدهید که ژل حداقل به مدت ۲۰ دقیقه روی پوست بماند. سپس دوش کوتاه آب سرد بگیرید.
- ۲۰۰ میلی‌لیتر گلاب را با ۴ قاشق غذاخوری عسل و ۲۰۰ میلی‌لیتر آب مخلوط کنید. سپس ترکیب حاصل را در قالب یخ بریزید و اجازه بدهید که منجمد بشوند. سپس قالب‌های گلاب یخی را درون پارچه‌ای نخی بپیچید و روی پوست بگذارید.
- ماست سرد را به‌مدت ۱۵ دقیقه روی پوست عرق سوز شده‌ی خود بگذارید. سپس پوست را با آب سرد بشویید و با حوله‌ای نرم به آرامی خشک کنید و از ور رفتن و بازی با پوستی که تحریک شده، خودداری کنید.
- گاهی چاقی و گرمای زیاد محیطی عامل عرق سوزی است، در این مواقع موضعی که ممکن است عرق سوز شود را با روغن گل بنفشه اصل ضماد کنید که ساده ترین را برای سلامتی پوست است.
- خوردن آب میوه طبیعی مثل سیب با پوستش و یا مالیدن آب‌های خیار و آب حنا به موضع عرق سوز شده نیز توصیه شده است.
- دمنوش عناب و یا جویدن گوشت عناب، گلاب با بیدمشک، خوردن عرق همیشه بهار، خوردن عرق خرفه، خوردن عرق بید، خوردن عرق کاسنی با اندکی عرق شاهتره نیز مفید است.
- استعمال روغن‌های نسبتاً خنک (روغن خرفه، روغن کاهو، روغن ختمی، بنفشه، زیتون مالشی، فندوق، بابونه، روغن گل رز، روغن خیار)
- مالیدن پودر ذرت و یا ارزن بر موضع عرق سوز شده خالی از لطف نیست.
- درست کردن خمیری از پودر جودوسر و جوش شیرین و مالیدن خمیر بر موضع به عنوان یک ضدالتهاب و تسکین دهنده.
- یک قالب یخ را در کیسه فریزر گذاشته و برموضع قرار بدهید تا ورم کاسته شود.
- گذاشتن خیار قارچ شده بدون نمک و یا برگ بید برموضع فوق العاده عالی است.
یبوست (constipation)
یبوست یا خشکی مزاج عارضه‌ای در دستگاه گوارش است که بر اثر آن، مواد دفعی در رودهٔ بزرگ سفت می‌شوند و دفع آنها با درد و سختی همراه می‌شود. یبوست حاد ممکن است سبب بسته‌شدن روده شود، که به نوبهٔ خود حتی ممکن است نیاز به عمل جراحی داشته باشد. تغییرات آب و هوا، نوع تغذیه و سبک زندگی روی دستگاه گوارش تاثیر می‌گذارد.
اگر فرد کمتر از ۳ بار در هفته دفع داشته باشد یا در بیش از یک چهارم موارد دفع، مدفوع سفت یا خشک داشته باشد، فرد، مبتلا به یبوست است.
یبوست به دلایل مختلفی عارض می شود که عبارتند از:
- کم شدن آب بدن.
- عدم استفاده از رژیم غذایی حاوی فیبر.
- مشکلات رکتوم مانند زخم‌های کوچک یا بواسیر.
- چاقی.
- مصرف زیاد کافئین.
- افزایش سن.
- بیماری‌هایی مانند ام اس یا پارکینسون که اعصاب را تحت تاثیر قرار می‌دهند.
- سندروم روده‌ی تحریک پذیر و رشد سرطانی که می‌توانند مسیر روده را ببندند.
- عوارض برخی از داروها (مانند داروهای اعصاب و داروهای ضد افسردگی و داروهایی که برای بیماران پارکینسون تجویز می شوند) و بیماری های یبوست زا.
- عدم پاسخگویی به فرمان دفع و اهمال در رفتن به سرویس بهداشتی.
عدم تحرک و فعالیت بدنی کافی. - عدم مصرف میوه و سبزیجات به اندازه کافی.
- تغییرات هورمونی مانند پریودی یا یائسگی.
- مصرف غذاهای یبوست زا مانند موز، کنسرو ماهی، سیب زمینی سرخ شده، شیرهای غلیظ و قنددار، نان سفید، شیرینی‌های خشک، بیسکویت، رشته فرنگی، نخود، لوبیا و باقلا.
- مسافرت، تغییر آب و هوا و شرایط زندگی در مسافرت.
- استفاده از مواد غذایی تصفیه شده مانند آرد های بدون سبوس.
در فصل تابستان به علت ضعیف شدن دستگاه گوارش و از دست دادن زیاد آب بدن، یبوست بسیار شایع می‌شود. عوارض ناشی از یبوست عبارتند از: سردرد خفیف، کاهش اشتها، حالت تهوع، نفخ شکم، ضعف عمومی، احساس خستگی، بی‌حوصلگی، دل درد، کمبود انرژی، ناراحتی و درد پایین شکم و درد پایین کمر.
توصیه های طب سنتی برای درمان یبوست
- از آنجا که فیبر در روده‌ها هضم و جذب نمی‌شود، مدفوع مخلوط با فیبر، مقدار زیادی آب جمع می‌کند. به صورت توده‌ی حجیم و مرطوب درآمده و عمل دفع را آسانتر می‌کند.
- مصرف زیاد آب در تابستان از یبوست تا حد زیادی جلوگیری می کند زیرا بدن برای بیرون راندن ضایعات به بیرون، به مقدار زیادی آب نیاز دارید. همچنین نوشیدن آب سبب مرطوب ماندن مدفوع می‌شود که کار دفع را ساده می‌کند.
- عدم استفاده از داروهای شیمیایی مسهل به طور مداوم.
- منع مصرف فست فودها، غذاهای شور، غذاهای دارای ادویه جات تند، غذاهای سرخ کرده و غذاهای فرآوری شده
- تحرک و فعالیت بدنی منظم.انجام ورزش هایی مانند یوگا، شنا، دوچرخه سواری، دویدن و ایروبیک.
- خوردن میوه‌هایی همچون آلو، انگور، گلابی، انجیر و زیتون و روغن زیتون و همچنین سبزیجات سبز رنگ مانند: اسفناج، تره، شاهی، کاسنی، برگ ترب و تربچه، ریحان، پونه، پیازچه، برگ چغندر، کاهو و ریواس.
- نوشیدن چای ویژه چای پر رنگ را محدود کنید.
- مصرف انواع لواشک، آلبالو خشکه، تمر هندی و آلو بخارا.
- استفاده از نان و برنج سبوس دار به جای نان و برنج سفید.
- داشتن خواب منظم و کافی.
- چای گزنه: باعث بهبود حرکات روده و حذف مواد زائد از روده ها می شود.
- گلقند ۱ قاشق مرباخوری قبل از هر وعده غذایی میل شود.
- یک قاشق غذاخوری از پودر تخم کتان (بزرک) را در یک فنجان آب گرم بریزید و هم بزنید و میل کنید. علاوه بر اثر ملینی به سبب امگا ۳ فراوانی که در تخم کتان است دارای فواید زیادی است. البته نکته‌ای وجود دارد که تداوم در خوردن تخم کتان به صورت خام اثر آنتی ویتامینی ضد پیریدوکسین و ویتامین B6 دارد که استفاده زیاد از آن می‌تواند ویتامین B6 را تخریب کند.
- مصرف ریشه‌های خوراکی ملین: کنگر، ترب، شلغم، سیب زمینی ترشی، سیب زمین شیرین و تربچه.
- مصرف خوراکی گیاه آلوئه ورا.
- چای سبز: باعث بهبود عملکرد روده ها (مخصوصا زمانی که به صورت ناشتا صبح زود مصرف شود) و بهبود ناراحتی های معده می شود.
- زیره و شکر سرخ: دو قسمت زیره سبز کوبیده و یک قسمت شکر سرخ مخلوط کنید و بعد از هر وعده غذا یک قاشق مرباخوری میل کنید. این ترکیب ملین خوبی است.
- مصرف خاکشیر: شب مقداری خاکشیر را در یک لیوان بریزید روی آن آب داغ بریزید درب لیوان را بگذارید. صبح ناشتا آن را با چند قطره لیمو ترش و کمی عسل میل کنید. به این ترکیب تخم شربتی هم می توان اضافه کرد.
- چای برگ سنا یا شربت عصاره آن: مسهل می باشد، باعث پاکسازی روده می شود. (توجه کنید که مصرف بیش از حد آن باکتری های مفید روده را از بین می برد)
- شیر و انبه را در مخلوط کن بریزید تا به صورت یک مایع غلیظ درآید. مصرف یک لیوان از آن موجب احساسدفع به خصوص در کودکان و کمک به درمان یبوست می‌شود.
- چای رازیانه: علاوه بر پاکسازی روده به علت خاصیت ضد التهابی که دارد در کاهش عوارض یبوست، بهبود سوء تغذیه، گاز روده، کولیک(دل پیچه)، نفخ، سوزش سردل و حتی سندروم روده تحریک پذیر می تواند کمک کننده باشد.
- حجم وعده های غذایی خود را کم کنید و به دفعات آن بیفزایید. هر لقمه را کامل بجویید و اصلا در خوردن عجله نکنید.
- روغن مالی شکم و دورناف: برای این کار چند قطره روغن زیتون یا روغن کنجد یا روغن کرچک یا روغن بادام شیرین را روی شکم در ناحیه اطاف ناف بریزید و دور ناف و اطراف آن را در جهت عقربه‌های ساعت به مدت ۱۵ دقیقه ماساژ دهید. این کار روزی ۳-۲ بار تکرار شود.
منبع: تیم تولید محتوای طبایع
