استویا ؛ جایگزینی سالم و طبیعی برای قند و شکر

تا حالا دقت کردید که وقتی بهمون میگن شیرینی جات برامون سمه، میل‌مون به خوردن این دسته از خوراکی ها نه تنها کم نمیشه بلکه بیشترم میشه، در واقع از هر چیزی که منع بشیم، خواهی‌نخواهی کششمون به سمتش بیشتر میشه… از طرفی هم بعضیامون به شدت رژیم غذایی و تناسب اندام برامون مهمه و دنبال یه جایگزین مناسب و طبیعی برای قند و شکر هستیم، بعضیامون هم دیابت داریم و در حسرت خوردن شیرینی جات؛ پس چطوره تو این شرایط یک کم رژیم غذایی مونو کنترل کنیم و از مواد جایگزین مثه استویا استفاده کنیم!!!

چقدر استویا را می شناسید؟

• استویا که به نام شیرین‌ برگ یا شکر برگ هم شناخته می شود، گیاهی از تیره کاسنیان است که دارای برگ‌های شیرین می‌باشد.
• گیاهی با قدرت شیرین کنندگی قوی که از قرن شانزدهم میلادی برای نوشیدنی‌های شیرین استفاده می‌شده است.
• طبیعت استویا گرم و خشک می‌باشد.
• این گیاه در اصل بومی پاراگوئه و برزیل است اما هم اکنون در ژاپن و چین نیز رشد می‌کند.
• و خوشبختانه کشت این گیاه چند سالی است که در زمین‌های شهرهای شمالی ایران نیز شروع شده است.
• این ماده به عنوان یک شیرین کننده غیرمضر و مکمل گیاهی مورد استفاده قرار می‌گیرد و دارای مزایای بسیاری برای سلامتی افراد بوده و یک جایگزین سالم برای شکر و قندهای تصفیه شده خصوصا در افراد مبتلا به دیابت است.
• استویا بسیار کم کالری بوده و از عصاره آن به عنوان جایگزینی سالم و مناسب برای شکر در بسیاری از غذاها، نوشیدنی‌ها، کیک ها، بستنی ها و ….استفاده می‌شود.

انواع استویا

استویا بیش از 200 گونه در طبیعت دارد و چون مصرف استویای خام ممکن است عوارضی داشته باشد در سه فرم به بازار عرضه می شود؛

• برگ های سبز استویا : این حداقل فرم پردازش استویا است که 30 تا 40 برابر شیرین تر از شکر می باشد و مزه ی آن کمی تلخی دارد. برگ های استویا را می توان به صورت دمکرده برگ های خشک شده و یا پودر برگ های خشک شده مصرف کرد.

توجه: خوردن برگ تازه آن ممکن است مشکلاتی برای فرد به وجود بیاورد به علاوه توصیه می شود قبل از مصرف زیاد این گیاه، حتماً با پزشک مشورت نمایید.

• عصاره استویا : عصاره استویا که ار برگ های سبز این گیاه به دست می آید، 200 برابر شیرین تر از شکر بوده و مزه ی تلخ برگ ها را ندارد و عصاره مایع برای شیرین سازی قهوه، چای ها، اسموتی های سالم مناسب تر است.
• استویا اصلاح شده یا شکر استویا: این نوع استویا 200-400 برابر شیرین تر از شکر بوده و اغلب به عنوان بدترین نوع استویا محسوب می شود. استویا اصلاح شده به شکل پودر سفید رنگ عرضه می شود.

بهترین فرم مصرف استویا، برگ های سبز و خشک شده استویا هستند و بهتر است که استویای ارگانیک را استفاده کنید تا کمتر دچار تغییر شده باشند.

فواید و خواص مهم استویا برای بدن

در این که گیاه استویا یک جایگزین ایده آل برای شکر محسوب می‌شود، شکی نیست اما تحقیقاتی هم در خصوص خواص و فواید درمانی این گیاه صورت پذیرفته است که به مطالعه و بررسی بیشتری نیاز دارد تا به طور 100 درصد مورد تایید قرار گیرد از جمله:

لاغری و کاهش وزن

• گیاه استویا یک شیرین کننده ی طبیعی کم کالری است که با کنترل و ثابت نگه داشتن سطح قند خون به لاغری و کاهش وزن افراد کمک می کند.
• البته توجه داشته باشید که صرف مصرف این گیاه و یک شبه لاغری ممکن نخواهد بود. برای خوش اندامی باید یک رژیم غذایی مناسب داشته باشید و ورزش کنید.

کنترل قند و انسولین خون و دیابت

• یکی از مهم ترین خواص گیاه استویا، توانایی آن برای کنترل قند خون در افراد مبتلا به دیابت می باشد.
• استویا یک جایگزین ایده آل برای شکر در افراد مبتلا به دیابت محسوب می شود.
• ترکیبات موجود در این گیاه میزان گلوکز را پایین نمی‌آورند اما شاخص گلیسمی بسیار پایینی در حد هیچ دارند.
• در واقع گیاه استویا باعث بالا رفتن انسولین نمی‌شود. بهتر است عصاره‌ی استویا جایگزین قند شود.
• البته قبل از هر کاری اول با پزشک خود مشورت کنید.

کمک به ترک سیگار

• تحقیقات جدید نشان داده که مصرف گیاه استویا به دلیل مقادیر بالای ویتامین C و خاصیت مدر که دارد به سم زدایی و دفع نیکوتین از بدن کمک کرده و برای ترک سیگار مفید می باشد.

کاهش فشار خون 

• استویوساید (استویوزید) موجود در گیاه استویا عملکرد رگ های خونی را بهبود می بخشد و به عنوان یک دیورتیک طبیعی با افزایش ادرار و در نتیجه افزایش دفع سدیم به کاهش فشار خون بالا کمک می کند.
• درست است که این گیاه می‌تواند به طور شگفت آوری باعث کاهش فشار خون شود، اما برای تایید صحت این موضوع هنوز تحقیقات بیشتری مورد نیاز است.
• و توجه داشته باشید استویوساید هنوز به عنوان دارو برای کاهش فشار خون بالا تجویز نمی‌شود. اما افرادی که فشار خون نرمالی دارند می‌توانند از آن استفاده کنند.

سلامت دهان و دندان

• عصاره‌ی گیاه استویا حاوی ترکیبات بسیار شیرینی است که در عین حال باعث پوسیدگی دندان نمی‌شود.
• علاوه بر این استویوزید موجود در این گیاه عملکردی مشابه با فلور دارد و به طور چشمگیری از پیشرفت جرم‌های دندان پیشگیری می‌کند.

پیشگیری از سرطان

مقادیر بالای آنتی اکسیدان های کورستین، کائمفرول و سایر ترکیبات گلیکوئیدی موجود در استویا برای پیشگیری از ابتلا به انواع سرطان از جمله سرطان پانکراس مفید هستند.

پاکسازی کبد

گیاه استویا یک دیورتیک طبیعی است که به سم زدایی و پاک سازی بدن و کبد کمک کرده و برای درمان بیماری های کبد از جمله کبد چرب مفید می باشد.

کاهش کلسترول 

مطالعات داده که مصرف استویا می تواند باعث کاهش کلسترول و تری گلیسیرید بالای خون شده و خطر ابتلا به بیماری های قلبی و عروقی را کاهش دهد.

پوکی استخوان

مطالعات نشان داده که استویا با افزایش متابولیسم کلسیم، به افزایش تراکم استخوان کمک کرده و می تواند برای پوکی استخوان مثمرثمر باشد.

طریقه مصرف استویا

برگ های خشک شده و عصاره ی استویا را می توان برای تهیه انواع نوشیدنی هایی مانند قهوه و چای، بستنی، سس، نوشابه، آب نبات، نان، کیک، آدامس و انواع دسرها استفاده کرد.

نکته : استویا خام (برگ های تازه)، زمانی که در مکان سرد و خشک نگهداری شود به مدت طولانی باقی می ماند اما در معرض رطوبت ممکن است شکرک بزند.

مقدار مصرف استویا

گفته می شود که با توجه به وزن بدن می توان روزانه بین 3 تا 6 قاشق چای خوری برگ های خشک شده استویا را به صورت دمکرده مصرف کرد یا از عصاره آن استفاده نمود.

استویا را از کجا تهیه کنیم؟

در ایران گیاه استویا به صورت برگ‌های خشک بسته‌بندی شده و همچنین عصاره در شهرهایی مانند رشت، اصفهان، مازندران و احتمالاً تهران نیز به فروش می‌رسد که از طریق عطاری های معتبر یا فروشگاه های بزرگ قابل تهیه است.

شما می توانید برگ های خشک را خریداری کرده و در خانه خرد و پودر کنید، اما به دلیل واکنش های شیمیایی از استویای پرورش یافته در منزل و نوع تازه آن، جهت پخت و پز استفاده نکنید.

عوارض و مضرات جانبی استویا

• در آمریکای جنوبی زنان در دوران بارداری و شیردهی از استویا استفاده می کردند اما در حال حاضر اطلاعات دقیقی از اثر آن بر روی جنین و زنان باردار در دست نیست پس بهتر است در دوران بارداری و شیردهی از مصرف استویا اجتناب کنید.
• بیماران مبتلا به دیابت و فشار خون پایین بهتر است بعد از هر بار مصرف گیاه استویا، میزان قند خون و فشار خون را کنترل کنند.
• استویا می تواند در برخی افراد باعث ایجاد واکنش های آلرژیک شود که علائم نفخ، گرفتگی و گاهی اوقات سردرد مشخص می شود.
• افراد مبتلا به بیماری های کلیوی نیز بهتر است جوانب احتیاط را در مصرف استویا رعایت کنند.
• در نهایت توصیه می شود افرادی که ناتوانی جنسی و اختلالات هورمونی دارند و یا سیستم ایمنی پایینی برخوردار هستند از مصرف شکر یا عصاره استویا اجتناب کنند یا اینکه از شکل طبیعی آن که به شکل برگ است استفاده نمایند.

نکته پایانی

• برخی تحقیقات نشان داده است که استویا، این شیرین کننده طبیعی ممکن است به کاهش سطح کلسترول، کاهش فشار خون و کنترل قند خون کمک نماید و از خواص مبارزه با سرطان برخوردار باشد.
• اما این مزایا و فواید درمانی هنوز هم نیاز به مطالعه بیشتری دارند، با این حال اطمینان حاصل نمایید که این گیاه یک جایگزین ایده آل برای شکر محسوب می‌شود و این نکته تایید شده است.
• در ضمن با توجه به شرایط بدنی، مزاج، نوع بیماری و به منظور نداشتن عوارض، در حال حاضر بهتر است پیش از مصرف این گیاه با پزشک خود حتماً مشورت نمایید.

منابع:

• https://draxe.com/nutrition/stevia/
• و با سپاس از دکتر علیرضا یارقلی