جوانهها دانه‌های گیاهان خوراکی و مولتی ویتامین‌های طبیعی هستند که اگر اهل مصرف آن هستید که مرحبا بر شما. اما اگر تاکنون از آنها سراغی نگرفته‌اید بهتر است این مطلب را بخوانید و در رویه غذایی خود تجدید نظرکنید و جوانهها را مهمان سفره خود کنید.
شناخت بیشتر جوانهها، دوستداران طبیعت بدن آدمی!
جوانه‌های حبوبات؛ جوانه‌های کوچکی که علیرغم ظاهر شکننده؛ معجزه انتی‌اکسیدان، سرشار از آنزیم‌ها، پروتئین‌ها، و ویتامین‌های گروه بی و مواد معدنی هستند و قرن‌هاست که به دلیل فواید غذایی و خواص دارویی، مورد استفاده قرارمی‌گیرند. امروزه نیز مصرف آنها رایج‌شده و خواص فراوان آنها مورد توجه قرارگرفته‌است.
- در گروه سبزیجات قرارمی‌گیرند اما ترکیبات بسیار بهتر و بیشتری نسبت به این گروه دارند.
- آنچه که این گروه مواد غذایی را ارزشمندتر می‌کند، کاهش کربوهیدرات و کاهش کالری آزاد شده است.
- البته خوب است بدانید که خواص دانه‌ها پس‌از جوانه‌زدن، به بیشترین مقدار ممکن می‌رسد.
- دوستدار طبیعت بدن آدمی هستند با طبیعتی نزدیک به اعتدال و دوستدار سیستم گوارشی، از کودکی خوردن جوانه را در خانواده نهادینه بفرمائید.
- در واقع روند جوانه زدن از کربوهیدرات دانه‌ی گندم، شبدر، ماش و … کم می‌کند و ریز مغذی‌ها را آزاد می‌سازد تا به مصرف جوانه در حال رشد برسد حال اگر تا قبل بلند شدن قد جوانه، جوانه میل شود نفع این ریزمغذی‌ها به بدن خواهد رسید.
- هر چقدر جوانه زده شده کوچک‌تر باشد میزان ماده‌ی مغذی موجود در آن بیشتر است و وقتی جوانه بزرگ می‌شود میران فیبر موجود بیشتر است.
در فرآیند جوانه‌زدن، دانه‌ها تغییرات زیادی می‌کنند!
نشاسته تبدیل به گلوکز و فروکتوز می‌شود؛ پروتئین با کمک آنزیم‌های درون دانه، هضم و تبدیل به آمینواسید و پروتئین‌های قابل‌هضم برای ما می‌شود؛ و آب، ویتامین‌ها و مواد معدنی درون دانه افزایش‌می‌یابد.
ویتامین B12 معمولاً در گیاهان دیده نمی‌شود اما به دلیل این تغییرات، در جوانهها موجود است.
ازآنجاکه در روند جوانه‌زدن میزان ویتامین‌ها و پروتئین‌های قابل‌هضم، افزایش‌یافته و میزان انرژی و کربوهیدرات‌های موجود در دانه کاهش‌می‌یابد، جوانهها فرد گرسنه را خیلی‌زود سیر می‌کنند و خاصیت چاق‌کنندگی نیز ندارند.
خواص جوانهها، از جوانه گندم تا جوانه شبدر
هنگامی که صحبت از جوانه می‌کنیم، بیشتر جوانه گندم یا ماش درنظرمی‌آید، اما از دانه‌های بسیاری چون یونجه، شبدر، انواع لوبیا، نخود و شبیه آنها می‌توان جوانه تهیه‌کرد.
- جوانه تازه سرشار از ویتامین ث و ویتامین ای هم هستند پس در بیماری‌های کیستیک سینه و تخمدان توصیه همیشگی محسوب می‌شوند.
- جوانه حبوبات، منبع غنی انرژی و مواد مغذی است.
- جوانهها بهترین منبع آمینواسیدها (پروتئین)، ویتامین‌ها و مواد معدنی و همچنین میزان بالایی فیبر هستند. آنها دارای انواع ویتامین‌های A، B، C، D، E و K ، اسیدفولیک، آهن، پتاسیم، کلسیم، فسفر، منیزیوم و روی هستند.
دیگر خواص غذایی این گروه غذایی بنا به نوع آنها متفاوت است که در ادامه به سه مورد آنها اشاره می‌شود:
جوانه گندم
اینقدری که بادام، شیر برنج، شله زرد و … در چاق کردن فرد معروف هستند، جوانه گندم معروف نیست!
- جوانه گندم منبع ویتامین‌ها و مواد معدنی و کمی فیبر است،
- برای مبتلایان به تخمدان پلی‌کیستیک انتخابی عالی است،
- در رژیم‌های غذایی زنان باردار و شیرده و ورزشکاران، دلبندان سن رشد عالی است.
- در واقع معروفیت آن تامین ریز مغذی‌ها است.
- از دیگر خواص آن می‌توان به خون سازی خوب، کمک به کارکرد غدد جنسی، کمک به جوان ماندن و سر حالی پوست، نقش پیشگیری در سرطان روده، مقوی مو تقویت حافظه…. اشاره کرد؛ بهتر است آن را معجزه طبیعت بگوییم و به همه خوردنش را توصیه کنیم.
جوانه ماش
حاوی ماده‌ای است که از رشد سلول‌های تومورال جلوگیری می‌کند.
- پیشگیری از بیماری‌های قلبی و فشار خون به سبب مواد معدنی و آنتی اکسیدان موجود در آن از خواص آن است.
- ماش اندکی پورین دارد پس در نقرس کمی محدود شود البته مثل نخود فرنگی نیست!
- چربی خون شما را تنظیم می‌کند.
- فیبر قابل توجهی دارد.
- از رشد سلول‌های توموری به سبب آنزیم خاصی که دارد ممانعت می‌کند.
جوانه شبدر
میانه شما با یونجه یا شبدر چگونه است!؟جوانه شبدر بسیار عزیز و دوست داشتنی است به جز لطافت ظاهر، خواص بی‌نظیری نیز دارد.
- در وزن مشابه دو برابر اسفناج آهن دارد و حاوی مقادیر قابل توجهی کلسیم است،
- همچنین فیبر فراوانی دارد که موجب عملکرد بهتر روده‌‌ها می‌شود.
- در کاهش فشار خون، در حفظ فرد از بیماری‌های قلبی و عروقی، و در تقویت عمومی بدن و رفع کم خونی عالی اثر می‌کند.
- یونجه تازه در وزن مشابه، دو برابر جعفری، و ۴ برابر لیموترش، ویتامین ث دارد!! بهار است و یونجه تازه به دستمان می‌رسد، یادمان باشد!
- بهتر است جوانه شبدر را در منزل تهیه کنید، تا جوانه زد، بشویید و مصرف کنید، جوانهها وقتی بلند می‌شوند همه ذخیره دانه را مصرف کرده تنها فیبر باقی می‌ماند، جوانه خانگی از بهترین منابع ریزمغذی‌ها هستند.
دستور تهیه جوانهها در منزل
برای تهیه این گروه غذایی به روش زیر عمل کنید:
- ابتدا ۱۰۰ تا ۲۰۰ گرم دانه موردنظر را پاک کنید و بشویید، در ظرف آبی خیس کرده و در جای خنک و دور از نور زیاد بگذارید و روزانه یکی دو بار آب آن را عوض کنید.
- پس از حدود دو روز خیس‌بودن، دانه‌ها را داخل آبکش ریخته، دستمالی مرطوب روی آنها قرار دهید و سطح دستمال را مرطوب نگه دارید.
- این عمل را تا زمانی که جوانه سر از پوسته دانه بیرون بزند، ادامه دهید.
- اگر مراقبت‌های لازم را انجام دهید، با توجه به نوع دانه، ظرف ۳ تا ۵ روز، جوانهها آماده می‌گردد.
- جوانهها را در یک ظرف دربسته در یخچال نگهداری کنید و ظرف مدت ۲-۶ روز مصرف نمایید.
روش‌های مصرف جوانهها
شما می‌توانید به روش‌های مختلف، جوانهها را مصرف کنید:
- می‌توانید یک قاشق مرباخوری جوانه تازه را با هر وعده غذا خوب بجوید و میل نمایید.
- هر زمان سالاد می‌خورید، مقداری جوانه به سالاد بیفزایید و به‌همراه آبلیمو، روغن زیتون یا هر چاشنی دلخواه دیگر نوش‌جان نمایید. توصیه ما این است که پایه سالادهایتان را به جای کاهو یا کلم، هربار یکی از جوانهها قرار دهید.
- جوانه را پس از خشک‌کردن، آسیاب کنید و از آن به‌همراه سبزیجات یا دیگر جوانهها در تهیه سوپ‌ها استفاده کنید که به‌ویژه برای کودکان و بانوان باردار بسیار پر‌خاصیت و مقوی می‌باشد.
- می‌توانید پودر جوانه یا خود جوانه را هرگاه خواستید ماست میل کنید، در آن بریزید و لذت ببرید.
- بیشتر جوانهها را می‌توان به‌صورت خام مصرف کرد، ولی اگر آنها را می‌پزید، دقت کنید که خیلی پخته نشوند. می‌توانید آنها را با حرارت کم تفت دهید یا به مدت کوتاهی بخارپز کنید.
توجه: بعضی افراد به پروتئین موجود در جوانهها حساسیت دارند؛ ازاین‌رو بهتر است از آن استفاده نکنند.
دقت در خرید جوانهها
دقت کنید جوانه‌هایی که از بازار می‌خرید:
تازه باشند و حتماً در یخچال نگهداری شده باشند. چون تا زمانی‌که دانه خشک است، حداقل امکان فساد را دارد، اما وقتی جوانه زد، به‌خاطر آب فراوانش، عمری بین ۲-۶ روز در یخچال دارد و هنگامی‌که تغییر رنگ می‌دهد، لزج می‌شود و بو و طعم آن تغییر می‌کند، فاسد شده است.
منابع:
- کانال پیام تندرستی (زیر نظر دکتر ناصر رضایی پور)
- با سپاس از خانم دکتر الهام اختری
- پایگاه اطلاع‌رسانی وزارت بهداشت
- گروه ترجمه پارسی طب
- سایت تبیان
فرزانه
سلام و درود خدمت شما، جوانهها رو باید جدا و سپس مصرف کرد، یا با خود مثلا نخود یا شبدر مصرف کنیم؟
سید اکبر
با سلام و خسته نباشید
میشه جوانه‌های حبوبات رو به جای خود حبوبات در خورشت و آبگوشت و … استفاده کرد؟ آیا مضر هستن یا خیر؟
محمدرضا میر
سلام و عرض ادب
دوست بزرگوار امکان اضافه کردن پودر جوانه حبوبات (حاصل از خشک کردن و آسیاب کردن جوانهها) به خورش و آبگوشت و سوپ و … مشکلی ندارد و اتفاقا علاوه بر بالا بردن خواص غذای مربوطخ، لعاب خوبی هم به غذا میبخشند.
اما خود جوانهها نباید طولانی مدت پخته شده و حرارت زیادی ببینند چون باعث از بین بردن ریزمغذی های مفید آن ها شده و علنا بی فایده می‌شوند، هصوصا که غذاهایی مانند خورش و آبگوشت مستلزم زمان پخت طولانی هستند مگر در مرحله آخر هنگام کشیدن غذا درون ظرف به آن اضافه شوند