تغذیه سالم با شناخت صحیح مزاج میسر می‌گردد. تغذیه مناسب هر مزاج باتوجه به لیست غذاهای دارای طبع‌های مختلف انجام می‌شود. در واقع مزاج شناسی موجب می‌شود که متناسب با طبع و مزاج بدن تغذیه مناسب و سالمی داشته باشیم. بنابراین در این پست سعی گردیده است که لیست غذاهای مختلف در طب سنتی با توجه به مزاج آن شرح داده شود.
مقصود از تغذیه سالم چیست؟
تغذیه‌ای را مناسب و سالم گویند که براساس مزاج ما باشد. بدون توجه به مزاج افراد نمی‌توان یک برنامه غذایی مناسب داشته باشیم. ممکن است شما با وجود در پیش گرفتن یک برنامه غذایی سالم، باز هم مشکلاتی مانند مشکلات گوارشی داشته باشید. در واقع مشکلات گوارشی به عنوان یکی از مهم‌ترین عوامل در بیماری‌ها مربوط به مزاج افراد می باشد.
اینکه چه چیزی بخوریم؟ چطوری بخوریم؟ تغذیه سالم چگونه است؟ همگی نیاز به درک ما از طبع و مزاج بدنمان دارد. تغذیه سالم برای لاغری و چاقی و همچنین تغذیه سالم برای کودکان اهمیت فراوانی دارد. در طب سنتی ایرانی نیز تأکید بسیار زیادی بر تغذیه سالم با شناخت مزاج شده است.
مزیت داشتن یک برنامه غذایی متناسب با مزاج بدن
در یک برنامه غذایی که متناسب با مزاج و طبع بدن شما طرح ریزی شده است، شما می‌توانید بدنی سالم که کمتر دچار مشکلات مختلف از جمله مشکلات سیستم گوارشی می‌شود را داشته باشید.
فواید مزاج شناسی برای تغذیه سالم
- جلوگیری از ابتلا به ویروس‌ها و عفونت‌ها
- رسیدن به وزن دلخواه
- ایجاد تعادل بین اعضای بدن
- پاک شدن بدن از اخلاط سموم
- جلوگیری از ابتلا به بیماری‌های خطرناکی مانند سرطان
- مبارزه با پیری زودرس
- پاکسازی خون
- بهبود ورم معده و مشکلات گوارشی
- از بین رفتن چربی‌ها از بدن
شناخت مزاج بدن
مزاج شما از چه نوعی است؟ صفراوی، سوداوی، دموی یا بلغمی. شاید وقتی این اسم‌ها را می‌خوانید با خود بگویید كه مزاج افراد یا گرم است یا سرد و چه ارتباطی به صفرا، سودا، خون و بلغم دارد.
اما باید بدانید نام‌های گفته شده اخلاط چهارگانه بدن ما هستند این اخلاط خصوصیات سرد و گرم داشته و در بدن جایگاه مشخصی دارند. سودا در طحال، صفرا در كیسه صفراوی، خون در كبد و بلغم در لنف‌های سراسر بدن جای گرفته‌اند. اگر تعادل آن‌ها برهم خورد ، علائو و مشکلات زیر را به دنبال خواهند داشت:
علائم بر هم خوردن تعادل اخلاط چهارگانه
- سنگینی
- غلظت خون
- افزایش حرارت بدن
پیامدهای برهم خوردن تعادل اخلاط
- كسالت
- سستی
- خواب‌آلودگی
- سردرد
- كند‌ذهنی
خوب است بدانید که:
- مزاج صفراوی خصوصیت آتش دارد و گرم و خشک است.
- مزاج دموی (خون) ماهیت هوا دارد و گرم و تر است.
- مزاج بلغمی خصوصیت آب دارد و سرد و تر است
- مزاج سوداوی ماهیت خاک دارد و سرد و خشک است.
- اگر در افراد دو مزاج بلغمی و سوداوی غالب باشد طبع بدن سرد و اگر دو مزاج دموی و صفراوی غالب باشد طبع بدن گرم است.
ارتباط بین تغذیه و ماهیت مزاج
بدن هر كسی با دریافت یكسری غذاها واكنش مخصوصی را از خود نشان می‌دهد. مثلاً شنیده‌اید كه می‌گویند فلان كس با خوردن یک خیار سردی‌اش می‌كند و دیگری با مصرف یک مویز گرمی‌اش می‌كند، یا مثلاً دیده اید که برخی افراد با خوردن چند عدد خرما جوش می‌زنند اما برخی دیگر با خوردن حتی یک کیلو خرما هم حتی یک عدد جوش هم نمی‌زنند. این همان ارتباط میان نوع غذاها با ماهیت مزاج ماست كه اگر شناخت کافی نباشد و به درستی رعایت نشود اثرات ناگوار گرمی و سردی در غالب علائم بیماری بروز می‌كند.
آشنایی با طبایع و مزاج ها
قبل از شروع یک تغذیه سالم باید از نوع مزاج خود آگاهی یابید. چرا که تغذیه مناسب هر مزاج تنها با شناخت طبع بدن وی امکان پذیر است.
تغذیه سالم افراد با مزاج صفراوی
مزاج صفراوی به معنای طبع گرم و خشک است، این مزاج با فصل تابستان مرتبط است. به طور معمول گروه خونی AB دارای این مزاج هستند. غذاهای چرب و شیرین برای این افراد مضر است. در واقع این غذاها صفرا زیاد می‌کنند. مصرف غذاهای سرد، مانند میوه‌ها و برنج سفید و آب زرشک برای این گروه توصیه می‌شود.
حتماً بخوانید: خوراکی های سازگار و ناسازگار صفراوی مزاجها
تغذیه سالم افراد با مزاج دموی
مزاج دموی به معنای طبع گرم و تر است، این مزاج با فصل بهار مرتبط است. به طور معمول گروه خونی O دارای این مزاج هستند. این افراد باید از پرخوری پرهیز کنند. انواع غذاهای سرخ کرده و حجیم برای این گروه توصیه نمی‌شود. برای این گروه نوشیدن زیاد آب، مصرف محصولات حاوی جو، انار و غذاهای خام توصیه می‌شود.
حتماً بخوانید: خوراکی های سازگار و ناسازگار دموی مزاجها
تغذیه سالم افراد با مزاج بلغمی
مزاج بلغمی به معنای طبع سرد و تر است، این مزاج با فصل زمستان مرتبط است. به طور معمول گروه خونی B دارای این مزاج هستند. مواد غذایی مفید برای بلغمی مزاجها شامل گوشت بره، انجیر و گلابی و عسل و بادام می‌باشد.
حتماً بخوانید: خوراکی های سازگار و ناسازگار بلغمی مزاجها
تغذیه سالم افراد با مزاج سوداوی
مزاج سوداوی به معنای طبع سرد و خشک است و این مزاج با فصل پاییز مرتبط است. به طور معمول گروه خونی A دارای این مزاج هستند. غذاهای مضر برای سوداوی ها شامل غذاهای شور، مصرف ماست و پنیر و … می باشد. غذاهای مفید برای سوداوی ها شامل غذاهایی با طبع گرم شامل دارچین و زنجبیل و گوشت ماکیان، عسل و خرما می‌باشد.
حتماً بخوانید: خوراکی های سازگار و ناسازگار سوداوی مزاجها
لیست غذاهای معتدل در طب سنتی
برخی از غذاها دارای طبع معتدل هستند. مصرف اینگونه غذاها نیاز به مصلح ندارند. به عنوان مثال خورش های ایرانی به دلیل استفاده از ادویه اکثرا طبعی معتدل دارند. همچنین غذاهایی مانند نیمرو، شیر تازه، کوکو سبزی، فرنی، انار شیرین و … دارای طبع معتدل می باشند.
نکته مهم
نوع مواد غذایی انتخابی شما علاوه بر مزاج، باید متناسب با محل زندگیتان نیز باشد، چرا که طبیعت مواد غذایی را متناسب با مزاج اهل یک منطقه به آن‌ها عرضه می‌کنند؛ بنابراین انتخاب میوه و سبزی و سایر موادغذایی باید متناسب با فصل و محل زندگی افراد نیز باشد. در منابع طب ایرانی (مانند کتاب مخزن الادویه) گرچه موز و خرما در سرزمین‌های گرم مقوی و نافع بدن ذکر شده‌اند؛ اما مصرف آن‌ها در مناطق سردسیری که این میوه‌ها به ثمر نمی‌رسند محدث امراض کثیر بیان شده‌اند.
