سیاه دانه دارای مزاج گرم و خشک است و از ادویه های کاربردی در طب سنتی کشور هندوستان بوده است. هندی ها از سیاه دانه، به عنوان ماده ضد عفونی کننده و نگهدارنده غذا استفاده می کردند.
خواص سیاه دانه و کاربردهای آن
- رقیق کننده همه خلط هاست.
- رطوبات بدن را خشک می کند.
- مصرف آن توسط زنان در دوران شیردهی سبب افزایش شیر مادر می شود.
- برای کاهش درد های قفسه سینه و بهبود تنگی نفس مفید است. توصیه می شود برای تنگی نفس سیاه دانه را با عسل میل کنید.
- سیاه دانه، اگر با عسل و آب میل شود از بین برنده سنگ های کلیه و مثانه خواهد بود.
- اگر سیاه دانه، را بکوبید و با گلاب مخلوط کنید و روی زخم سوداوی ساق پا بگذارید بهبود خواهد یافت.
- عملکرد ضد التهابی، ضد میکروبی و ضد توموری دارد.
- خوردن سیاه دانه، موجب دفع اقسام کرم معده می شود.
- در پیشگیری از ابتلا به سرطان خون و نیز درمان آن مفید است.
- چرخه رشد سلول های سرطانی را در روده بزرگ متوقف می کند.
- سیاه دانه، برای بهبود اثرات مضری که در شیمی درمانی به کلیه می رسد، مفید است.
- مصرف سیاه دانه، حافظه را تقویت می کند و عملکرد شناختی مغز را بهبود می بخشد.
- روغن سیاه دانه، باعث بهبود آسیب های پوستی و آکنه می شود.
- سیاه دانه، چربی و قند خون را کاهش می دهد و فشار خون را پایین می آورد.
- افرادی که سینوزیت دارند بهتر است هفته ای یکبار از بخور سیاه دانه استفاده کنند.
- چند قطره روغن سیاه دانه، و یک قاشق عسل رفع سرگیجه می کند.
- مصرف یک یا دو قاشق روغن سیاه دانه، با ماست رفع اسهال می کند.
- زنان باردار به منظور تنظیم زمان زایمان, می توانند از سیاه دانه، استفاده کنند.
- مصرف سیاه دانه، باعث تنظیم دوره قاعدگی در زنان می شود.
- مالیدن جوهر سیاه دانه، بر صورت باعث جوان شدن پوست صورت می شود. استفاده موضعی از تخم سیاه دانه، و روغن کنجد برای درمان جوش های زیرپوستی بسیار موثر است.
- اثر سیاه دانه بر میخچه: سیاه دانه و سیر را روی میخچه پا ضماد کنید تا برطرف گردد. برای از بین بردن میخچه، سیاه دانه و سیر را به اندازه مساوی بکوبید و روی محل میخچه قرار دهید و بگذارید تا سه ساعت بماند. هر روز این کار را به مدت یک هفته تکرار کنید.
ارزش غذایی سیاه دانه
- ۹ درصد نیاز به فیبر را تامین می کند.
- مجموع چربی موجود در این مقدار سیاه دانه, تنها ۱ درصد از نیاز روزانه بدن را تامین می کند.
- سیاه دانه، حاوی ویتامین A ,ویتامین C , تیامین, ریبوفلاوین, نیاسین, ویتامین B6, ویتامین B12 است که هر یک از این ویتامین ها حدود ۱ یا ۲ درصد از نیازهای روزانه را فراهم می کنند.
- سیاه دانه، سرشار از مواد معدنی می باشد. یک قاشق غذاخوری سیاه دانه, حدود ۷ درصد کلسیم, ۶ درصد آهن, ۶ درصد منیزیم, ۳ درصد فسفر, ۳ درصد پتاسیم, ۱ درصد زینک, ۳ درصد مس و ۱۹ درصد از نیاز روزانه بدن را فراهم می کند.
نکات مهم
- مصرف سیاه دانه، در دوران حاملگی ممنوع است.
- سیاه دانه؛ بلافاصله بعد از سائیده شدن، باید مصرف شود. مصرف سیاه دانه سائیده نگهداری شده، اثرات نامطلوبی را به دنبال خواهد داشت.
- مصرف بی‌رویه سیاه دانه، موجب سرگیجه و سیاهی چشم می‌شود و در مواردی هم برای کلیه مضر است و باید همراه مصلحاتی مثل کتیرا یا سرکه مصرف شود.
منبع: کتاب های تغذیه در طب ایرانی، اسلامی و راهنمای جامع گیاهان دارویی