سیاه دانه دارای مزاج گرم و خشک است و از ادویه‌های کاربردی در طب سنتی کشور هندوستان بوده است. هندی‌ها از سیاه دانه، به عنوان ماده ضد عفونی‌کننده و نگهدارنده غذا استفاده می‌کردند.
خواص سیاه دانه و کاربردهای آن
- رقیق کننده همه خلط هاست.
- رطوبات بدن را خشک می‌کند.
- مصرف آن توسط زنان در دوران شیردهی سبب افزایش شیر مادر می‌شود.
- برای کاهش دردهای قفسه سینه و بهبود تنگی نفس مفید است. توصیه می‌شود برای تنگی نفس سیاه‌دانه را با عسل میل کنید.
- اگر با عسل و آب میل شود از بین برنده سنگ‌های کلیه و مثانه خواهد بود.
- اگر آن را بکوبید و با گلاب مخلوط کنید و روی زخم سوداوی ساق پا بگذارید بهبود خواهد یافت.
- عملکرد ضد التهابی، ضد میکروبی و ضد توموری دارد.
- خوردن آن، موجب دفع اقسام کرم معده می‌شود.
- در پیشگیری از ابتلا به سرطان خون و نیز درمان آن مفید است.
- چرخه رشد سلول‌های سرطانی را در روده بزرگ متوقف می‌کند.
- برای بهبود اثرات مضری که در شیمی درمانی به کلیه می‌رسد، مفید است.
- حافظه را تقویت می‌کند و عملکرد شناختی مغز را بهبود می‌بخشد.
- روغن سیاه دانه، باعث بهبود آسیب‌های پوستی و آکنه می‌شود.
- چربی و قند خون را کاهش می‌دهد و فشار خون را پایین می‌آورد.
- افرادی که سینوزیت دارند بهتر است هفته‌ای یکبار از بخور سیاه‌دانه استفاده کنند.
- چند قطره روغن سیاه‌دانه، و یک قاشق عسل رفع سرگیجه می‌کند.
- مصرف یک یا دو قاشق روغن سیاه‌دانه، با ماست رفع اسهال می‌کند.
- زنان باردار به منظور تنظیم زمان زایمان، می‌توانند از سیاه‌دانه، استفاده کنند.
- باعث تنظیم دوره قاعدگی در زنان می‌شود.
- مالیدن جوهر سیاه دانه، بر صورت باعث جوان شدن پوست صورت می‌شود. استفاده موضعی از تخم سیاه دانه و روغن کنجد برای درمان جوش‌های زیرپوستی بسیار موثر است.
- سیاه دانه و سیر را روی میخچه پا ضماد کنید تا برطرف گردد. برای از بین بردن میخچه، سیاه دانه و سیر را به اندازه مساوی بکوبید و روی محل میخچه قرار دهید و بگذارید تا سه ساعت بماند. هر روز این کار را به مدت یک هفته تکرار کنید.
ارزش غذایی سیاه دانه
- 9 درصد نیاز به فیبر را تامین می کند.
- مجموع چربی موجود در این مقدار سیاه دانه، تنها 1 درصد از نیاز روزانه بدن را تامین می کند.
- سیاه دانه، حاوی ویتامین A، ویتامین C، تیامین, ریبوفلاوین، نیاسین، ویتامین B6, ویتامین B12 است که هر یک از این ویتامین ها حدود 1 یا 2 درصد از نیازهای روزانه را فراهم می کنند.
- سیاه دانه، سرشار از مواد معدنی است. یک قاشق غذاخوری سیاه دانه، حدود 7 درصد کلسیم، 6 درصد آهن، 6 درصد منیزیم، 3 درصد فسفر، 3 درصد پتاسیم، 1 درصد زینک، 3 درصد مس و 19 درصد از نیاز روزانه بدن را فراهم می‌کند.
نکات مهم
- مصرف سیاه دانه، در دوران حاملگی ممنوع است.
- سیاه دانه؛ بلافاصله بعد از سائیده شدن، باید مصرف شود. مصرف سیاه دانه سائیده نگهداری شده، اثرات نامطلوبی را به دنبال خواهد داشت.
- مصرف بی‌رویه سیاه دانه، موجب سرگیجه و سیاهی چشم می‌شود و در مواردی هم برای کلیه مضر است و باید همراه مصلحاتی مثل کتیرا یا سرکه مصرف شود.
منبع: کتاب های تغذیه در طب ایرانی، اسلامی و راهنمای جامع گیاهان دارویی
