بواسیر چیست؟
بواسیر، از نظر علمای طب سنتی، توده ای است که بر سر رگ های مقعد ایجاد می گردد و عامل آن خون غلیظ سودایی است. درمان این بیماری در طب سنتی از طریق پاک سازی خلط اضافی سودا از بدن و جلوگیری از تشکیل مجدد آن از طریق اصلاح عملکرد ارگان های دخیل در تولید آن و نهایتا خارج کردن این خلط از عروق ناحیه مقعد امکان پذیر است.
بواسیر شایع‌ترین بیماری مقعد است که در اثر فشار زیاد به پایین روده، موجب تورم سیاهرگ‌های مقعد یا راست روده می‌شود که معمولا با خارش، سوزش و درد همراه است.این نوع عارضه در تمام طبع‌ها ممکن است بروز کند.بواسیر انواع داخلی و خارجی دارد؛ نوع داخلی گوشتی و خارجی به صورت زگیل یا جوش‌های چرکی دیده می‌شود.بواسیر ممکن است همراه با خونریزی و بدون آن هم بروز کند.بواسیر اگر با درد‌های شدید و سوزش و ناراحتی‌های مقعدی همراه باشد، افراد حتماً باید به پزشک متخصص گوارش مراجعه کنند.
مهم‌ترین دلایل بروز بواسیر چیست؟
- سوء مزاج سوداوی
- یبوست
- رژیم‌های غذایی نامناسب
- چاقی و لاغری مفرد
- کم‌تحرکی
- زایمان‌های سخت
- مشکلات کبدی
- فشار خون
- نخوردن غذا‌ها و سبزیجات فیبردار
- کمبود آب در بدن
- همچنین مصرف داروهای افسردگی و غذا‌های سرخ شده و پرادویه
- برداشتن وزنه
بواسیر چه علائمی دارد؟
- سوءهضم
- سستی در حرکات
- ورم چهره و چشم
- ضعف قوت و کاهش اشتها
- سرگیجه و سیاهی رفتن سر
- احساس درد و سنگینی و خارش در مقعد
- احساس سنگینی و کوفتگی اندام ها پس از خواب
- رنگ صورت زرد متمایل به سبز یا تیره شدن رنگ پوست
- خونریزی از مقعد به دنبال دفع مدفوع که گاهی درد هم ندارد
- بیرون زدگی های گوشتی شکل و برجسته در اطراف کانال مقعد
- خروج خون قبل از مدفوع یا بعد از آن به صورت غیرمختلط با مدفوع
- خروج مدفوع اندک یا احساس دفع ناکامل مدفوع پس از هر بار اجابت مزاج
درمان بواسیر در طب سنتی چگونه است؟
پروتکل درمانی بیماری هموروئید در طب سنتی ایران، از درمان‌های متنوعی تشکیل شده است؛ از جمله بهبود سبک زندگی، درمان بیماری زمینه‌ای، تجویز داروهای موضعی و سیستمیک، تسکین علایم و جراحی.
علاج بواسیر
به طور کلی ذکر شده است که علاج بواسیر بر 2 نوع است:
علاج تام: قطع بواسیر است؛ با جراحی و یا با داروهای اکال (دارویی که بصورت موضعی روی زخم یا محل ضایعه گذاشته می شود و با تخریب بافت مورد نظر به نوعی پاکسازی یا در اصطلاح پزشکی دبریدمان انجام می داده است) و مجفف (خشک کننده داروهایی که رطوبت زخم را به عنوان یکی از عوامل مانع بهبود زخم خشک می کنند) و مدملات جراحت
علاج غیر تام : شامل درمان های طبی به صورت سیستمیک یا موضعی.
دو غذای ارزان برای کمک به درمان بواسیر
1- کوکوی سبزی تره و گشنیز، پخته‌شده با روغن زیتون فرابکر، و همراه با زرشک و تخم گشنیز
2- سوپ جو با سبزی‌های تره و گشنیز، و همراه با زرشک و تخم گشنیز (بدون قارچ، و شیر)
این دو غذا در کنار درمان‌های مناسب می‌توانند به بهبود بواسیر کمک کنند.
ده قدم درمانی برای بیماری هموروئید (بواسیر)
در طب سنتی ده قدم درمانی برای این بیماری پیشنهاد شده است و اکثر بیماران نیازمند بیش از یک روش درمانی هستند. البته آنجه در این نوشتار تقدیم می گردد کلیاتی جهت آشنایی کلی با روش های درمانی است وگرنه هر گونه تجویز روش درمانی و یا داروی گیاهی صرفاً با نظر پزشک متخصص طب ایرانی باید صورت پذیرد. این 10 گام عبارتند از:
1) پاکسازی بدن از سودا
برای خارج کردن سودا روش‌های مختلفی نظیر موارد زیر وجود دارد: دقت شود تمامی موارد پاکسازی فقط باید بر اساس نظر پزشک متخصص طب ایرانی صورت پذیرد.
- حجامت: حجامت ناحیه لومبو ساکرال.
- فصد: فصد ورید صافن کوچک یا بزرگ در مچ پا و یا فصد بازیلیک.
- زالو: قرار دادن زالو بر روی پاکه‌های هموروئید یا اطراف آن.
تجویز مسهلات: داروهایی که به عنوان مسهل برای این هدف مفید هستند عبارتند از هلیله، بلیله، آمله، افتیمون، آلو، سپستان و فلوس.
همچنین برخی از داروهای ترکیبی که برای رفع سودا در بدن توصیه شده است عبارتند از :
- نیر بسفایج
- سرکه انگبین (ترکیب سرکه انگور و عسل )
- ماءالجبن (آب پنیر)
- اسطوخودوس
- اطریفل صغیر
- اطریفل مقلی
- مقل ملین
2) پاکسازی و تقویت کبد، طحال و دستگاه گوارش
- این ارگان ها در تولید سودا نقش مهمی ایفا می‌کنند، لذا کنترل عملکرد آنها ضروری است.
- ابن سینا معتقد است اگر این 2 مرحله از درمان و اصلاح وضعیت گوارش بیمار انجام شد و بیمار از درد و ورم و انتفاخ شاکی نبود، نیازی به درمان‌های بیشتر نیست،
- چرا که درمان‌های بیشتر می‌تواند فرد را در معرض فیسچول و یا شقاق قرار دهد.
- گلقند و قرص مصطکی با تقویت معده در این بیماری اثر ویژه دارند.
- یبوست باعث تشدید بیماری می‌شود لذا فرد باید لینت مزاج شکم داشته باشد.
3) تحلیل ماده بواسیر
4) تدابیر کلی و غذایی شامل توصیه ها و پرهیزات
5) تسکین درد
- اگر هموروئید دردناک باشد تسکین درد الزامی است. یکسری داروهای موضعی به صورت آبزن و یا مرهم برای این منظور تجویز می‌شود.
- خطمی، کتیرا، پنیرک، تخم کتان، شنبلیله، بنفشه، افیون، مقل، بابونه، اکلیل الملک، زعفران، پیه اردک، مغز ساق گاو، کوهان شتر، زرده تخم مرغ، روغن گل سرخ، روغن هسته زردآلو، برگ کلم پخته به همراه موم و روغن گاو، پیاز پخته شده، روغن زرد و مرهم سفیداب کافوری از جمله مسکنات ذکر شده جهت بواسیر هستند.
6) ایجاد خونریزی در هموروئید و تخلیه ترومبوز
7) بند آوردن خونریزی
برخی داروها که به این منظور و به اشکال مختلف حقنه، ضماد، ذرور (دوای خشک کوبیده شده برای قطع رطوبات حاصل از زخم) و یا آبزن استفاده می‌شوند عبارتند از: کندر،گلنار، مازو، اقاقیا، مقل، هلیله، آمله و آبزن قابض شامل عدس، پوست انار و مازو.
8) حذف توده وریدی با انجام منیپولاسیون‌های دستی و یا با داروهای مجفف
- ابن سینا با تأیید نظر بقراط، معتقد است همه‌ی توده‌های هموروئیدی را نباید برداشت.
- در هر جلسه فقط باید یک بالشتک وریدی را جدا کرد و در نهایت حداقل یکی از آن ها را باید حفظ کرد تا همچنان محلی برای دفع مواد زاید باشد.
- حذف توده هموروئید، با بستن حلقه ابریشمی یا کتانی از جمله روش‌های ذکر شده در متون طب سنتی است.
- داروهای مجففی که بدین منظور مورد استفاده قرار می‌گیرند، می‌توانند به صورت ضماد، طلا و یا بخور (دود دادن) به کار روند.
- از این دسته دارویی می‌توان به برگ آس، شکوفه بادمجان، ترکیبی پوست انار و کندر و جفت بلوط و جوز السرو، مقل، کندر و حرمل، ریشه کبر، حنظل، ابهل، بلادر و شبّ اشاره کرد.
9) جراحی
- جراحی که از آن به «علاج بالحدید» یاد می‌شود، به عنوان درمان تام نام دارد.
- جراحی کردن و دور انداختن عروق بواسیری باعث می شود خلط سودایی که آنجا تجمع یافته است در بدن پخش شود و در سایر اعضا مشکل ایجاد نماید.
- طب سنتی تا حد امکان سعی می کند بدون جراحی، رفع مشکل کند.
- و جراحی در مواقعی که ضرورت قوی احساس شود و یا درمان‌های قبلی به نتیجه نرسد، ضرورت پیدا می‌کند.
10) ترمیم زخم
پس از برداشتن توده هموروئیدی، زخم باقیمانده باید ترمیم شود. داروهایی که بدین منظور استفاده می‌شوند تحت عنوان مدملات نام دارند.
سایر تدابیر جهت پیشگیری و رفع بواسیر
- به طور کلی شربت آلو و انجیر مفید است.
- نشستن در آب گرم هم بسیار مفید است.
- خوردن کمپوت سیب و کدو حلوایی مفید است
- یا اینکه افراد می‌توانند از روغن های مالشی استفاده کنند.
- دمنوش اسطوخودوس و بابونه برای افراد مفید خواهد بود.
- درمان بواسیر در ابتدا باید به صورت پاکسازی روده‌ها و مزاج باشد،
- مقداری برگ مو را پودر و همراه کوهان شتر ترکیب و ماده بدست آمده را روی محل مورد نظر بزنند.
- و در بعضی موارد شاید لازم باشد با کمک متخصص طب سنتی زالو درمانی انجام شود.
- افراد مبتلا به بواسیر سعی کنند از سبزیجات و میوه به اندازه کافی مصرف کنند و از دود عنبر نسارا بهره ببرند.
