پیشگیری و درمان کمبود ویتامین ها در پزشکی جدید

کمبود ویتامین ها چیست؟

کمبود ویتامین ها در بدن معمولا به علت نوع تغذیه، برخی بیماری‌ها و ژنتیک است. هر کدام از کمبود ویتامین‌ها دارای نشانه‌هایی است که در ادامه به طور کامل به آن پرداختیم. این مشکل تقریبا در همه انواع آن کاملا برطرف می‌شود و قابل بهبودی است. پزشک می‌تواند نوع کمبود ویتامین را تشخیص داده  و به وسیله اصلاح تغذیه می‌توان از این کمبود جلوگیری کرده و یا آن را از بین برد.

برخی از نشانه‌های کمبود ویتامین‌ها به دردهای عضلانی (کمبود ویتامین دی)، بی‌حسی و کرختی پا (کمبود ویتامین بی ۱۲)، مشکل دید در شب (کمبود ویتامین آ )، عکس‌العمل‌های آهسته (کمبود ویتامین ای)، دیر ترمیم شدن زخم‌ها (کمبود ویتامین سی )، افسردگی ( کمبود ویتامین بی۱ )، بوی بد دهان ( کمبود ویتامین بی ۳ )، زردی، خستگی، ریزش مو، خواب آلودگی، تپش قلب، یبوست، هوس‌های غذایی غیر عادی و… اشاره کرد.

در طب جدید کمبود ویتامین چگونه درمان می‌ شود؟

درمان کمبود ویتامین به نوع و شدت آن بستگی دارد. پزشک شدت کمبود مواد مغذی و همینطور پیامدهای دراز مدت آن را نیز تشخیص می‌دهد. پزشک پیش از شروع درمان، ممکن است که آزمایش‌های دیگری را برای بیمار تجویز کند تا میزان آسیب را مشخص کند. همان‌طور که گفته شد‌، علائم کمبود ویتامین با اصلاح رژيم غذایی یا مصرف مکمل‌های غذایی برطرف می‌شوند.

تغییر رژیم غذایی 

پزشک ممکن است که به بیمار توصیه کند که عادات غذایی خود را تغییر دهد. به عنوان مثال، افرادی با کم‌خونی فقر آهن باید گوشت، تخم مرغ، مرغ گوشتی تیره، سبزیجات و حبوبات بیشتری را در رژیم غذایی خود بگنجاند.

در موارد کمبود ویتامین حاد، پزشک بیمار را به یک متخصص تغذیه ارجاع می‌دهد. پزشک ممکن است که به بیمار توصیه کند که مواد غذایی دریافتی را یادداشت کند تا به صلاح‌دید متخصص تغذیه تغییراتی در آن اعمال شود. معمولا لازم است فرد به صورت منظم به متخصص تغذیه مراجعه کند تا در نهایت، آزمایش خون نشان دهد بیمار دیگر مشکل فقر ویتامین ندارد.

مکمل‌ های غذایی

در بیشتر موارد توصیه می‌شود که مواد مغذی و ویتامین‌های مورد نیاز بدن از طریق مواد غذایی تأمین شود. با این حال، در برخی موارد ممکن است بیمار نیاز به مصرف مکمل یا مولتی ویتامین داشته باشد. همچنین ممکن است به بیمار توصیه شود برای جذب بهتر مکمل‌های غذایی، مکمل‌های دیگری را نیز در کنار آن مصرف کند، مانند مصرف همزمان کلسیم و ویتامین D. میزان و دفعات مصرف مکمل‌های غذایی هم به شدت کمبود ویتامین بستگی دارد. بهتر است  قبل از مصرف خودسرانه‌ هرگونه مکمل غذایی با پزشک مشورت شود.

تشخیص کمبود انواع ویتامین ها و درمان آن در پزشکی مدرن

ویتامین A

ویتامین A برای بهبود و بینایی چشم مفید بوده و یک عنصر کلیدی در دید شب است. اما این همه چیز نیست، بلکه در داشتن پوست، ریه‌ها، روده و دستگاه تنفسی سالم نقش دارد و از آن‌ها در برابر عفونت محافظت می‌کند.

در کشورهای توسعه یافته و پیشرفته، کمبود این ویتامین کم است، اما در میان افرادی که برنج را به عنوان غذای اصلی مصرف می‌کنند، این کمبود بسیار زیاد است. همچنین می‌توانید از اسهال فرمن، بیماری سلیاک، فیبروزکیستیک، اختلالات پانکراس یا آسیب های کبدی جلوگیری کند.

علائم کمبود ویتامین A، عبارتند از

• شب کوری
• خشکی چشم، پوست و دیگر بافت‌ها
• افزایش عفونت‌ها
• تنگ شدن و زخم قرنیه
• ذرات و تکه های کوچک بر روی سفیدی چشم
• خشک شدن موها
• خارش بدن
• شکنندگی ناخن‌ها

درمان کمبود ویتامین A

برای درمان کمبود این ویتامین، پزشک دوزهای بالایی از این ویتامین را تجویز می‌کند و بعد از مدتی دوز پایین‌تر از آن را پیشنهاد می‌دهند با این حال، در صورت بروز چنین علائمی، حتما در ابتدا با پزشک مشورت کنید، چون مقدار دوز بالای آن ممکن است سمی باشد و اثر خوبی نداشته باشد. ویتامین A روزانه توصیه شده، در طول روز برای زنان 700 میلی‌گرم و مردان 900 میلی‌گرم است.

مواد غذایی حاوی ویتامین A، عبارتند از

• طالبی
• هویج
• سبزیجات با برگ‌های سبز
• انبه
• سیب‌زمینی شیرین
• ماهی تن

ویتامین B

ویتامین B، مجموعه‌ای از ویتامین‌ها با استفاده‌های مختلف و علائم متفاوت است و آن‌ها عبارتند از:ب 1(یتامین)، ب 2(ریبوفلاوین)، ب3 (نیاسین)، ب 5(پانوننیک اسید)، ب 6(فولیک اسید)، ب12 (بیوتین)

هر کدام از این ویتامین ب‌ها دارای اثرات و خواص متفاوتی هستند.

علائم کمبود ویتامین B عبارتند از

ب 1: خستگی، تحریک‌پذیری و کمبود آن ممکن است به شدت بر روی اعصاب، عضلات قلب و مغز تاثیر بگذارد.

ب 2: زخم‌های گوشه‌های دهان، خال‌ها و لکه‌های گوشتی روی سر.

ب 3: اختلال روانی و زوال عقلی، پوسته پوسته شدن، ضعف عضلانی و اسهال.

ب 5: تشنج، مبثورات مقعدی، قرمز شدن زبان، شکاف و ترک در داخل دهان و احساس سوزن سوزن شدن در دست و پاها.

ب 6 و ب 12: خستگی، کم‌خونی، ضعف، رنگ پریدگی، تنگی نفس، سرگیجه، احساس درد در دست و پاها، ضعف عضلانی، از دست دادن رفلکس، واکنش نشان دادن و سردر گمی، کاهش وزن و افسردگی. برای درمان کمبود این ویتامین، خوب و ساده‌تر است که ویتامین B مصرف کنید که حاوی تمام اجزای ضروری B ها باشد.

ویتامین C

ویتامین C به صورت محلول است. اضافه آن به صورت ادرار دفع می‌شود و مقدار لازم آن توسط بدن جذب می‌شود. ویتامینC، باعث تقویت سیستم ایمنی بدن می‌شود و به بهبود زخم‌ها، غضروف، استخوان‌ها و دندان‌ها کمک می‌کند.

علائم کمبود ویتامینC، عبارتند از

• خونریزی لثه‌ها
• مقاومت در برابر کاهش عفونت
• خشکی و ریزش مو
• خونریزی بینی
• خشکی پوست
• درد مفاصل
• ضعف مینای دندان

مردان باید حدود 90 میلی‌گرم و زنان حدود 75 میلی‌گرم از این ویتامین را به صورت روزانه دریافت کنند و اگر سیگاری هستید، 35 میلی‌گرم نیز به این میزان اضافه کنید.

منابع غذایی حاوی ویتامین C، عبارتند از

• کلم بروکلی
• پرتقال
• گریپ فوروت
• طالبی
• گل کلم
• کیوی
• سبزیجات
• انبه
• پاپایا
• فلفل سبز و قرمز
• آناناس
• سیب زمینی
• توت فرنگی
• گوجه فرنگی
• هندوانه

علائم کمبود ویتامین D، عبارتند از

کمبود ویتامین D، به مشکلات متعددی مانند بیماری قلبی، افسردگی و حتی سرطان مرتبط است.

• افسردگی یا اضطراب
•  تراکم ضعیف استخوان یا شکستگی
•  خستگی و ضعف زیاد
• گرفتگی عضلات
• درد کمر و زانو
• مسائل مربوط به قند خون
• سیستم ایمنی ضعیف
• سطح پایین کلسیم در خون
• افزایش ناگهانی وزن
• خستگی و کاهش استقامت
• اسپاسم در عظلات دست و پا
• افسردگی و اضطراب

بیشتر از همه، افسردگی، یک علامت مداوم و ثابت شده کمبود ویتامین D هم در کودکان و هم در بزرگسالان است.

علائم و نشانه های کمبود ویتامین E

ضعف ماهیچه: ویتامین E برای سیستم عصبی مرکزی بدن ضروری بوده و یکی از آنتی‌اکسیدان‌های ضروری و اصلی برای بدن است که کمبود آن منجر به ضعف‌های عضلانی می‌شود.

مشکلات در هماهنگی تعادل و راه رفتن 

خستگی و سوزن سوزن شدن: آسیب به فیبر عصبی می‌تواند از انتقال درست سیگنال‌ها جلوگیری کند و باعث ایجاد نوروپاتی محیطی می‌شود.

ضعیف شدن دید و بینایی: کمبود ویتامین E گیرنده‌های نور را در شبکیه و سایر سلول‌های چشم ضعیف می‌کند. همچنین می‌تواند در طول زمان، منجر به از بین رفتن کامل دید شود.

مشکلات مربوط به سیستم ایمنی بدن: ضعف عضلانی و مشکلات در هماهنگی بدن، از جمله علائم عصبی نشان‌دهنده آسیب به سیستم عصبی مرکزی و محیطی هستند. سیستم محیطی عصبی در خارج از مغر و نخاع قرار دارند و سیستم عصبی مرکزی بین مغز و نخاع ارتباط برقرار می‌کند.

کمبود ویتامین K

• به راحتی کبود شدن
• آسیب‌پذیر شدن لثه
• خونریزی بیش از حد هر زخم، محل تزریق یا جراحی
• دوره‌های سنگین قاعدگی
• خونریزی دستگاه گوارش
• مشاهده خون در ادرار یا مدفوع

از نشانه‌های کمبود ویتامین K، خونریزی در نوزدان است که در موارد جدی‌تر ممکن است به دلیل خونریزی داخل جمجمه باشد.

زمانی که برای برخی افراد اتفاقات خاصی افتاده، حتما باید به پزشک مراجعه کنید، مانند:

• کسانی که یک بیماری مزمن دارند و با سوء هاضمه یا ضعف بدنی ارتباط دارد.
• کسانی که در مدت زمان طولانی آنتی‌بیوتیک مصرف کرده‌اند، زیرا آنتی بیوتیک‌ها باعث تولید باکتری‌هایی می‌شوند که به تولید ویتامین K2 در روده کوچک کمک می‌کند.
• بیمارانی که مبتلا به سرطان یا دیالیز هستند.