امروزه شایع ترین اختلال جوامع بشری که همه ما هم با آن درگیر هستیم اختلال خستگی می باشد. برخی اوقات خودمان یا اطرافیانمان در طول روز با اینکه شب قبل خواب کافی داشته ایم، اظهار حس خستگی می کنیم. این حس خستگی مطمئنا طبیعی نیست و ناشی از یک اختلال می باشد. در این مطلب می خواهیم دلایل و راه های برطرف کردن این اختلال را با هم بررسی می کنیم.
قابل توجه خوانندگان محترم همانطور که می دانید تمامی درمانهای طب نوین و طب سنتی در خصوص خانمهای باردار و افراد با بیماری های خاص و افراد سالخورده حساسیت خیلی زیادی اعمال میکنند و بایستی درمان آنها زیر نظر مستقیم پزشک معالج صورت پذیرد.
اختلال خستگی را از دو جنبه باید بررسی کرد:
- عوامل جسمانی
- عوامل روحی و روانی
عوامل جسمی مسبب اختلال خستگی
- غلظت خون
- آنمی ( کم خونی )
- دیابت
- تیروئید
- کمبود ویتامین ها به ویژه ویتامین D و ویتامین های گروه B
1. چند دستور ساده برای درمان غلظت خون
رعایت این موارد برای کاهش غلظت خون توصیه شده است. (البته قبل از هر گونه اقدام لازم است با پزشک خود مشورت کنید!)
- خارج شدن خون از بدن به هر روشی که در طب سنتی وجود دارد مانند حجامت یا اهدای خون
- روزی 8 نوبت آب خورده شود.
- روزی حداقل 20 دقیقه پیاده روی سریع که باعث افزایش ضربان قلب و تعریق شود.
- روزی 3 نوبت آب را از طریق بینی استنشاق نمایید.
- پرهیز غذایی ( غذاهای چرب و سرخ کردنی _ خیار _ کاهو _ قارچ _ بادمجان _ عدس )
- سفارشات غذایی ( آب مرکبات تازه مثل لیمو، گریپ فروت، نارنج و… _ خوردن سیر و پیاز خام _ ادویه جات به خصوص زنجبیل و دارچین )
2. درمان بدون هیچ گونه عوارض آنمی
- برای درمان آنمی و رفع خستگی ناشی از آن در کودکان بالای 6 سال متخصصان شربت هماتوگل را تجویز می کنند روزی دوبار 1 قاشق مرباخوری قبل از ناهار و 1 قاشق مرباخوری هم قبل از شام . سالی 2 شیشه مصرف شود.
- برای درمان آنمی در بزرگسالان متخصصان کپسول آیرویت را به تعداد 60 عدد شبی 1 عدد بعد از شام پیشنهاد می دهند.
- یک راه حل ساده و کم خرج ولی بسیار موثر دیگر در درمان آنمی به این صورت است که استخوان دنده گوسفند بدون گوشت را در زودپز با آب و ادویه آنقدر بپزید که استخوان ها آب شوند. سپس بگذارید رسوبات آن ته نشین شوند و آب روی آن را شبی یک لیوان میل نمایید. این کار را به مدت 10 شب تکرار کنید و معجزه آن را ببینید.
در طب سنتی، غذاهای خونساز از تنوع بسیار بالایی برخوردارند؛ هر غذای با طبع گرم و تری می‌تواند بالقوه خونساز باشد. برخی از خونسازهای طب سنتی عباتند از:
- انواع گوشت‌ها خصوصاً گوشت گوسفند و بره جوان و گوشت بلدرچین که خوب پخته شده باشد (خوردن راسته گوسفند به همراه پیاز و زردچوبه زمانی که کاملا پخته شده است به رفع کمخونی کمک می‌کند).
- زرده تخم مرغ عسلی: منبع غنی از آهن است و در کودکان و افراد مسنی که مبتلا به کمخونی ناشی از فقر آهن هستند بسیار توصیه می‌شود.
- مویز، برگه زردآلو یا انجیرخشک میل کنید: ۱۰ تا ۱۲ عدد مویز را به مدت یک شب در آب بخیسانید. روز بعد پیش از صبحانه مویزها را میل کنید. این درمان را به مدت چندهفته ادامه دهید.
- از چهار مغز به جای تنقلات بهره ببرید ( یا به شکل معجون یا قاووت کرمانی، یا بعد از غذا ۵ فندق را کامل بجوید).
- فالوده سیب بخورید (هر روزیک عدد سیب را ( که بهتر است سیب سرخ یا سیب گلاب باشد ) رنده کرده، دو قاشق غذاخوری گلاب، دو قاشق غذاخوری عرق بیدمشک و کمی عسل به آن افزوده میل نمایید. این خوراک گوارا و خونساز، تاثیر به سزایی در آرامش اعصاب نیز دارد)
- از شیره انگور استفاده کنید (یک تا دو قاشق غذاخوری به صورت شربت همراه با مقدار خیلی کمی زعفران).
- عسلاب بنوشید (میزان مصرف عسل روزانه بیش از دو قاشق غذاخوری نشود)
نکته مهم در مورد سه شیره یا چهار شیره : استفاده از مخلوط سه شیره خرما، انگور و توت برای درمان یا پیشگیری از کم خونی در همه مزاج‌ها توصیه نمی‌شود، چرا که شیره خرما در بسیاری از افراد و در افراد خشک مزاج و یا در هوای خشک مانند شهرهای بزرگی چون تهران که با آلودگی هم همراه هستند، می‌تواند ایجاد عارضه کند.
غذاهای خون ساز برای رفع خستگی
از جمله غذاهایی که در برای انواع کم خونی و قلت دم مفید است می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- نخوداب
- مصرف روزانه عصاره گوشت یا ماء اللحم
- شیربرنج همراه شیره انگور
- شله زرد به عنوان برخی از وعده‌های صبحانه
- کباب چنجه گوسفندی، هفته‌ای دو تا سه بار در صورت امکان
- مصرف روزانه حلوا بادام (۱۰ عدد بادام خیس خورده و پوست کنده را پودر کنید همراه دو عدد خرمای متوسط و بدون پوست روی حرارت قرار دهید و با کمی کره تف داده و به آن ۱ قاشق چایخوری دارچین اضافه کنید، اگر از گرمی زیاد این حلوا می‌ترسید، کمی آبلیمو به آن اضافه کنید.
- از مصرف جوانه حبوبات و غلات خصوصاً جوانه گندم (برای کم خونی ناشی از کمبود ویتامین B) و جوانه ماش (برای کم خونی ناشی از فقر آهن) غافل نشوید.
- هوای سالم و پاک استشمام کنید: در طب ایرانی به غذاهای خون ساز، غذاهای دم ساز نیز گفته می‌شود؛ از جمله غذاهای دم ساز می‌توان «هوا» را نام برد؛ هر چه هوا از لطافت و پاکی بیشتری برخوردار باشد و به عبارتی اکسیژن بیشتری داشته باشد، خون لطیف‌تری تولید می‌کند و هوای آلوده (حاوی آلاینده‌ها) خون آلوده و ناپاک ایجاد می‌کند.
گیاهان و میوهای خون ساز
از جمله گیاهان و میوه هایی که خاصیت خون سازی دارد می‌توان به یونجه، گزنه، اسفناج، کاهو، کلم بروکلی، جعفری، شبدر، عناب، لبو، شاتوت، زرشک، آلبالو، انار و سیب و هویج اشاره کرد. البتّه قبل از آن باید مطمین شوید که این خواراکی ها با طبع شما سازگارند.
3: دیابت و خستگی
از منظر طب ایرانی برای پیشگیری از دیابت موارد ذیل توصیه می‌شود و ما در مقاله ای مفصل به این موضوع پرداختیم (لینک)
- داشتن تغذیه سالم
- پرهیز از افراط در جماع
- اجتناب از افراط در مصرف سردی‌ها که موجب سردی بدن یا کبد شود.
- اجتناب از افراط در گرمی‌ها که باعث گرمی کبد شود.
4: تدابیر کمک کننده به کنترل و درمان پرکاری تیرویید در طب سنتی
منع مصرف:
- میزان نمک مصرفی خود را کنترل کنید (چه نمک دریا چه نمک هیمالیا) (بدن روزانه به ۵ گرم نمک احتیاج دارد، یک قاشق چایخوری کوچک معادل ۱.۸ گرم نمک و یک قاشق مرباخوری سرپر حاوی ۱۰.۱ گرم نمک است).
- لطفا دور فست فودها و غذاهای صنعتی که حاوی نمک و سدیم کلراید بالا هستند را خط بکشید (نهایتاً ماهی ۱ یا دوبار)
- شکر و غذاهای فرآوری‌شده و کنسروی و کافئین را کمتر مصرف کنید چون باعث افزایش سوخت و ساز بدن میشوند.
- از پرخوری و درهم خوری بپرهیزید.
- مصرف لبنیات پر چرب، غذاهای سرخ شده و شیرینی نیز باید تا جای ممکن محدود کنید.
- از مصرف ادویه‌جات خیلی گرم پرهیز کنید.
- مصرف انواع چای‌های سبز، سیاه و سفید و نوشیدنی‌های کافئین دار مانند قهوه را به کمترین حد ممکن برسانید و حتی قطع کنید.
- به‌شدت از مصرف قرص‌های کدئین‌دار پرهیز شود.
- سیگار را ترک کنید
- زیاد شکلات خصوصاً نوع کاکائویی آن را نخورید.
سفارش مصزف:
- مواد غذایی حاوی سلنیوم را در برنامه غذایی خود بگنجانید (سبوس برنج یا گندم، تخمه آفتابگردان ترجیحا کم نمک، میگو، گردو و ..
- در پرکاری تیروئید، مصرف متعادل گل کلم، کلم پیچ، هلو، کلم بروکلی و شلغم مجاز است.
- روزانه ۶ تا ۷ استکان کوچک شیربادام بخورید یا از بادام خام ایرانی بدون پوست استفاده کنید، چون در این بیماری امکان بروز پوکی و ضعف استخوان وجود دارد و بادام کلسیم بالایی را داراست.
- از زرشک و انار یا آب شیرین آنها بهره ببرید.
- عسلاب بنوشید.
- خوردن فالوده سیب و گلاب هم برای این افراد مفید است.
- در فصول گرم، خاکشیر خشک را روی هندوانه پاشیده میل نمایند.
- از خوراکی‌های مفید برای افراد دچار پرکاری تیروئید می‌توان به توت خشک، برگه زردآلو، میوه‌هایی مانند هلو، سیب، گریپ فروت، لیموشیرین، انجیر، انگور، انواع جوانه‌ها، زیتون، آجیل بدون نمک، مویز، کشمش، آلو سیاه، قیسی و … اشاره کرد.
- از گیاهانی که ضد التهاب هستند همچون رزماری، ریحان، و پونه کوهی در پخت غذاهای خود استفاده کنید.
- از مواد غذایی حاوی ویتامین D3 استفاده کنید.
5: کمبود ویتامین ها به ویژه ویتامین D و ویتامین های گروه B
برای کمبود ویتامین D موارد زیر موثر خواهند بود:
- قرار گرفتن در معرض نور خورشید، به طوریکه ۱۰ تا ۲۰ دقیقه ماندن در زیر آفتاب، نیاز روزانه بدن انسان به این ویتامین را تأمین می‌کند.
- خوردن منابع غذایی (غیرگیاهی) حاوی ویتامین D یا غنی شده با ویتامین D: زرده‌ی تخم مرغ، ماهی‌های چرب مانند سالمون، ساردین، حلوا و تن، جگر گوساله یا برخی از انواع پنیر و همچنین لبنیات (شیر، کره، ماست) یا سایر نوشیدنی‌های گیاهی غنی شده (مانند شیر بادام).
- مصرف منابع گیاهی حاوی ویتامین D: غلات، سبزیجاتی جون نخودفرنگی، قارچ و میوه‌هایی چون انبه، آناناس، آووکادو
برای کمبود ویتامین های گروه B موارد زیر هم موثر می باشند:
سفارشات مصرف
- گندم و برنج سبوس‌‌دار
- نخود
- زرده تخم مرغ محلی
- بادام درختی
- گیاه دارویی مارچوبه
- جگر گوسفندی
- کلم بروکلی
- لوبیا چیتی
- تخم کتان
- تخم آفتابگردان
- آووکادو
- لوبیا چشم بلبلی
- موز
- مرکبات (پرتقال و گریب فروت)
- عدس
- بامیه
- سبزیجات پهن برگ مثل اسفناج
- گل کلم
- چغندر
- ذرت
- هویج
خستگی های روانی
یکی دیگر از عوامل ایجاد اختلال خستگی، روانیست. اگر خستگی روانی پیشگیری، کنترل و درمان نشود به بیماری روانی تبدیل خواهد شد. اولین بیماری هم بیماری ضعف اعصاب یا همان بیماری اعصاب می باشد. برخی از نشانه های بیماری اعصاب عبارتند از :
- پایین آمدن آستانه تحمل
- بی قراری
- پرخاشگری
- اختلالات خواب ( بی خوابی، بد خوابی، دندان قروچه در خواب، حرف زدن در خواب، کابوس دیدن، احساس خستگی بعد از خواب کامل شب و …)
برخی از عوامل تضعیف کننده اعصاب و تشدید خستگی:
- استرس یا فشار روانی
- اضطراب یا ترس و نگرانی
- امواج ( امواج رادیویی، دکلهای برق فشار قوی، وای فای، اینترنت گوشیهای همراه و ….)
- عوامل محیطی تنش زا ( خانوادگی، شغلی، اقتصادی و اجتماعی)
محققان عرصه طب سنتی علت استرس را اینطوری بیان کرده اند: عامل استرس همیشه یک عامل فیزیولوژی نیست گاهی اوقات عامل استرس یک عامل سایکولوژیست که بایستی عامل آن حذف شود. انسان زمانی که می خواهد چیزی بدست آورد دچار استرس می شود. این موضوع شامل همه موارد می باشد مثلا مدرک، قرزند، مال و ثروت، همسر و ….
و همچنین در مورد اضطراب و استرس اینگونه بیان کرده اند : زمانی که انسان موارد تولید استرس را بدست آورد، ترس از دست دادن آنها باعث اضطرابش می شود.
متخصصان یک نسخه برای تقویت اعصاب پیچیده اند که پایه گیاهی دارند و بدون عوارض جانبی می باشند: مصرف قرص گیاهی ترانکی وال به مدت 15 شب، هر شب یک عدد قبل از خواب و مصرف کپسول ویتالی تون به مدت 30 روز بعد از ناهار . مصرف این دو داروی گیاهی به طرز شگرفی باعث تقویت اعصاب خواهند شد.
جالبه بدانید که پایه قرص گیاهی ترانکی وال گیاه سنبل الطیب (Valerian ) و پایه کپسول ویتالی تون ریشه چینسینگ می باشد.
در مورد تقویت اعصاب راه کارهای طب سنتی هم وجود دارند که عبارتند از:
دمنوش‌های تقویت کننده اعصاب و رفع خستگی
در طب سنتی دمنوش و عرقیات زیادی برای تقویت اعصاب توصیه شده است که در ذیل به آنها اشاره می‌گردد:
- مصرف دمنوش ترکیبی گیاه زیرفون به همراه هل و به لیمو فوق‌العاده آرامبخش، ضدتپش قلب، خواب‌آور و تقویت‌کننده اعصاب است.
- دمنوش ترکیبی یک قاشق غذاخوری ریشه سنبل الطیب، برگ نعنا و گیاه اسطوخودوس و دم کردن آن به مدت ۳۰ دقیقه در یک لیوان آب جوش دمنوشی بسیار مفید برای آرامش اعصاب به شمار می‌رود. افراد می‌توانند پس از دم کشیدن آن را صاف کرده و روزی ۲ بار، صبح و شب میل کنند.
- همچنین دم‌کرده ۵ گرم گیاه ریحان و گلبرگ شقایق نیز می‌تواند به عنوان دارویی برای تقویت اعصاب عمل کند.
- دمنوش بابونه فوق‌العاده نشاط‌آور، آرامبخش، تقویت‌کننده اعصاب و حافظه است و خستگی را کامل از بین می برد.
- دمنوش گیاه نعنا فلفلی تنظیم‌کننده سیستم عصبی و هورمون در خانم‌ها، ارامبخش، تقویت‌کننده کبد و ضد تهوع است.
- دمنوش میوه گل نسترن:با ۱۵ عدد میوه گل نسترن می‌توانید یک دمنوش آرامبخش اعصاب و روان تهیه کنید. این چای طبیعتی معتدل و تا اندازه‌ای خشک دارد.
- استفاده از دمنوش ترکیبی لاواند، گل محمدی، چند پر گل شقایق و بنفشه دارای طبع معتدل بوده و برای همه مزاج‌ها مفید است. استفاده از آن سبب ایجاد آرامش شده و جایگزین خوبی برای چای است.
- دمنوش چای سفید به تنهایی یا به همراه زنجبیل و به لیمو دارای طبع گرم و آرامبخش است. در افرادی که دارای طبع خیلی سرد و دارای اضافه وزن هستند توصیه می‌شود.
- دمنوش بادرنجبویه، نشاط‌آور و آرامبخش اعصاب است. برای استفاده از آن یک قاشق مرباخوری از پودر آن، برای یک فنجان آب جوش در نظر گرفته می‌شود. از این دمنوش می‌توان روزی ۳ فنجان نوشید.
- یکی از خواص منحصر به فرد چای یا دمنوش به لیمو، ویژگی آرام‌بخشی آن است. جالب است بدانید که در علم رایحه درمانی نیز از روغن این گیاه برای درمان بی‌خوابی شبانه و آرامش اعصاب استفاده می‌شود.
- تذکر مهم: افراد قبل از استفاده از دمنوش‌ها باید مزاج خود را بشناسند و با توجه به آن از دمنوش‌های موثر استفاده کنند.
نسخه معجزه آسای تقویت اعصاب و رفع خستگی
- برای تقویت اعصاب و آرامش و بیماری‌های روانی این نسخه بسیار مجرب و موثر است.
- ۸ استکان آب را با ۱۰ گرم لیمو عمانی و ۵ گرم گل گاو زبان و ۵ گرم سنبل الطیب را در یک قوری چینی ریخته و آن را بجوشانید. طوریکه شش استکان از هشت استکان آب باقی بماند.
- با نبات صبح سه استکان و شب سه استکان میل نمایید و یک هفته یا بیشتر بر حسب نیاز مداومت کنید تا اثر معجزه آسای آن را ببینید.
