کله پاچه و متعلقات اون با کدام مزاج سازگارتره؟

درست است که کله پاچه یکی از غذاهای لذیذ و پرطرفدار در ایران است اما بسیاری از افراد نسبت به مزاج خود و طبع این غذا ناآگاه هستند؛ از نظر طب سنتی کله پاچه در بدن خلط غلیظی تولید می‌کند؛ به همین دلیل برای همه مزاج‌ها مفید نیست. برای کسب آگاهی بیشتر در این زمینه و بایدها و نبایدهای مصرف کله پاچه متناسب با مزاج خود، این پست را از دست ندهید.

کله پاچه به عنوان یک غذای اصیل ایرانی پرچرب و پرکالری شناخته می‌شود. طبع کله پاچه گرم به طور دقیق قابل تشخیص نیست. اگر می‌پرسید کله پاچه گرم است یا سرد باید بگوییم که این غذا طبع مشخصی ندارد زیرا اجزای سازنده‌ی آن طبع متغیری دارند. به عنوان مثال مغز کله پاچه دارای طبع سرد و تر است، در حالیکه سر، بناگوش و چشم دارای طبع گرم و تر هستند. خواص پاچه گاو در طب سنتی فراوان است. برای شادابی پوست خاصیت بسیاری دارد. از خواص آب کله پاچه در طب سنتی می‌توان به تقویت قوای جنسی اشاره کرد.

آیا کله پاچه برای همه مزاج‌ها مناسب است؟

بسیاری از مردم تصور می‌‌کنند مصرف کله‌ پاچه می‌‌تواند در روزهای پاییز و زمستان به افزایش حرارت درونی کمک کند در حالی که به‌دلیل مزاج مختلف هر بخش کله پاچه، ممکن است این غذا، برای برخی افراد مناسب و برای برخی نامناسب باشد. پس اگر می‌خواهید از مزاج و فواید و مضرات متعلقات گوسفند، آشنا شوید، ادامه مطلب را دنبال کنید.

طبع کله پاچه گرم است یا سرد ؟

 کله‌ پاچه که از پختن سر، دست و پای گوسفند تهیه می‌گردد، از بخش‌های مختلفی چون بناگوش، زبان، مغز، چشم، گوشت، صورت و پاچه تشکیل شده است که هر بخش و هر عضو مزاجی دارد و لذا گوشت اعضای مختلف آن هم مزاج‌‌هایشان با هم فرق می‌‌کند.

طبع کله تا پاچه گوسفند در طب سنتی

مغز

• مزاج مغز که در کله پاچه مورد استفاده قرار می‌‌گیرد سرد و تر است.
• مصرف آن برای افراد دارای مزاج سرد و تر توصیه نمی‌شود.
• برای تقویت قوه جنسی و طراوت چهره خوب است.
• واقع هضم آن مشکل بوده و زیاده‌روی در آن برای معده مضر است و اشتها را از بین می‌‌برد.
• خون نسبتاً لزج و چربی بر اثر هضم آن در بدن ایجاد می‌‌شود.
• مصلح کله پاچه در طب سنتی برای بهبود هضم آن مخصوصاً در سرد مزاجان، مصلحات گرم مثل خردل یا دارچین همراه با کمی سرکه یا آبلیمو است یا می‌‌توان پس از آن، کمی عسل یا حلوای عسلی میل کرد.
• اگر کباب شود هضم آن نسبت به نوع پخته سخت‌تر خواهد شد ولی در عوض عوارض آن برای معده کمتر می‌‌شود.
• افرادی که دچار چربی خون و مشکلات مغزی و قلبی هستند تا حد امکان از مصرف مغز گوسفند به دلیل چربی بالای آن خودداری کنند.

گوشت سر، بناگوش و چشم

• مزاج گوشت سر، بناگوش و چشم گرم و تر است.
• مصرف آن‌ها برای افراد دموی یا دارای مزاج گرم و تر، چندان توصیه نمی‌شود، چون حرارت بدنشان را بالا می‌برد؛ قلوه گاه گوسفند برای این افراد مناسب‌تر است.
• در مقابل، برای افرادی که قوه‌‌هاضمه قوی‌ای ندارند مصرف آن ها توصیه شده است.
• گوشت این نواحی، بسیار لطیف با هضم آسان و مفید است.

دل (قلب)

• دل یا همان قلب، دارای مزاج گرم و خشک، حرارت نسبتاً زیاد و بسیار پرانرژی است.
• از بهترین قسمت‌‌های بدن گوسفند می‌‌باشد که عمده حجم آن را گوشت خالص تشکیل می‌‌دهد.
•  و برای افرادی که دچار ضعف قوا و سردی مزاج و دارای فعالیت بالا، هستند توصیه می‌‌شود.
• اما هضم آن مشکل‌تر از هضم گوشت ماهیچه می‌‌باشد همانطور که پاره کردن و جویدن آن هم سخت‌تر است.
• باید در قطعه‌‌های کوچکتر یا ورقه‌های نازک بریده شده، همراه با چربی خوب پخته شود و اگر همراه با مختصری فلفل و زیره و یا آبلیمو و روغن زیتون مصرف شود هضم آن راحت‌تر خواهد شد.
• ممکن است در بدن یبوست ایجاد کند.

جگر

• جگر دارای مزاج گرم و تر بوده و خون نسبتاً زیادی تولید می‌‌کند.
• برای کم‌خونی توصیه می‌‌شود اما هضم آن خیلی آسان نیست و دفع آن از بدن هم سخت است. لذا به صورت معمول برای همه توصیه نمی‌شود.
• چون جگر محل ذخیره سموم و مواد زائد موجود در غذاها می‌‌باشد، برای افرادی که ناراحتی‌های کبدی دارند اصلاً توصیه نمی‌گردد.
• بهتر است جگر را همراه با کمی نمک و دارچین یا زیره و سرکه آماده کرده و سپس کباب کرد.
• اگر جگر در روغن سرخ شود هضم آن بسیار مشکل‌تر خواهد شد.

جگر سفید

• شش (جگر سفید) یا پفی، ریه حیوان با مزاج گرم و تر است.
•  غذاییت خیلی کمی دارد. هضم آن سخت است و بیشتر به عنوان دارو برای برخی از افراد تجویز می‌‌شود.
• بهتر است هنگام مصرف، قسمت مرکزی یا ناف ریه، بریده شده و دور انداخته شود چون در این قسمت غدد لنفاوی که حاوی سموم می‌‌باشد تجمع پیدا کرده و از قسمت‌‌های محیطی ریه استفاده شود و فقط به صورت کباب شده استفاده شود.
• آب پز آن خوب نیست، ولی کباب آن به شرط آن‌که قبلاً در سرکه خوابانده شده باشد، بی ضرر است.

قلوه

• قلوه یا همان کلیه، طبع معتدل و رو به خشکی دارد.
• مصرف آن همچون جگر و ریه به عموم افراد توصیه نمی‌شود.
• هضم سخت و دیر دارد و خون ناصالحی تولید می‌‌کند.
• نباید قلوه حیوانات بزرگ مصرف شود.
• قلوه بره و بزغاله با چربی اطراف آن و فلفل و نمک و دارچین، مانع چندانی ندارد.

پاچه

• پاچه مزاج معتدلی رو به سردی دارد. غذاییت زیادی نداشته و فضولات کمی تولید می‌‌کند.
• حالت لزج داشته و خون را کمی به سمت لزجی پیش می‌‌برد و به خاطر همین لزجی ملین است.
• برای کسانی که به غذاهای کم نیاز دارند و یا در حال رژیم لاغری هستند، افراد تب‌دار و برای محکم نمودن اندام‌‌های سفت مثل استخوان، تاندون‌‌ها و یا پس از شکستگی، جهت خونریزی رحمی، خونریزی بواسیر و سستی روده خوب است.
• از جمله خواص آب کله پاچه در طب سنتی تقویت بافت‌های مفصلی است و از بیماری پوکی استخوان پیشگیری می‌کند.
• هر چند این ماده غذایی خواصی دیگر، چون رقیق‌کنندگی خون، ملین، التیام زخم‌های داخلی و افزایش‌دهنده شیر مادر را دارد، اما از مصرف زیاد آن باید خودداری کرد.

سیرابی یا شیردان

• سیرابی و شیردان مزاج سرد و خشکی داشته و غذاییت کمی دارد.
• چاق کننده نیست و برای رژیم‌‌های لاغری در آش و سوپ‌‌ها، به عنوان جایگزین گوشت قرمز استفاده می‌‌شود.
• در بدن رطوبت و بلغم ایجاد می‌‌نماید بنابراین کسانی که مزاج سرد یا رطوبتی دارند نباید مصرف کرده و یا درصورت مصرف از گرمی‌جاتی همچون نمک، گردو، زیره و آویشن استفاده کنند.
• دیر هضم بوده و باید قبل از پخت خوب شسته شوند.

بایدها و نبایدهای مصرف کله پاچه متناسب با مزاج

• فصل بهار از نظر طب سنتی دارای مزاج گرم و‌ تر است به طوری که رطوبت هوا در این فصل زیاد بوده و دمای هوا افزایش پیدا می‌کند.
• بنابراین به دلیل اینکه استفاده از کله پاچه رطوبت زیادی را به بدن وارد می‌کند و مصرف آن سبب افزایش سوخت‌وساز بدن می‌شود، بنابراین اشخاص باید از میل کردن کله ‌پاچه در فصل بهار اجتناب کنند.
• بهترین نوع این غذا، کله ‌پاچه گوسفند بوده و گوشت پاچه کیفیت بهتری در مقایسه با سایر قسمت‌های کله‌ پاچه دارد همچنین چربی کلسترول و تری‌گلیسرید پاچه گوسفند نسبت به بقیه قسمت‌های کله ‌پاچه کمتر است.
• کله ‌پاچه گاو یا بز  مزاج و طبع خیلی سردی دارند و دیرهضم هستند، بنابراین افراد بهتر است از مصرف آن‌ها امتناع کنند.
• افرادی که در شهرهایی که آب و هوای گرم و‌ تر دارند مانند بوشهر و بندرعباس زندگی می‌کنند، بهتر است از استفاده از کله ‌پاچه دوری کنند؛ مصرف پاچه همراه با مقداری آب ‌لیمو و دارچین ضروری است.
• افراد باید کله پاچه سالم را با دارچین، آب لیمو تازه، زیره و گلپر مصرف کنند تا دچار چربی خون و دیگر مشکلات جسمانی نشوند.
• افراد نباید در کنار یک کله پاچه سالم مواد سرد مزاج مانند ماست و دوغ مصرف کنند. زیرا این خوراکی‌ها دارای مزاج سرد هستند و مصرف همزمان آن‌ها با کله پاچه ممکن است موجب بروز مشکلاتی در سیستم گوارشی شود. همچنین پس از مصرف کله پاچه بهتر است تا زمان هضم کامل این غذا به سراغ مصرف خوراکی‌هایی با طبع سرد نروید.
• خوابیدن پس از مصرف کله‌پاچه سبب افزایش غلظت‌خون می‌شود، پس مصرف این غذا برای مبتلایان به پرخونی توصیه نمی‌شود.

در پخت کله پاچه چه نکاتی را باید رعایت کرد؟

جهت پخت صحیح کله پاچه و کاهش عوارض آن، بایستی نکات زیر را رعایت کرد:

• اشخاص باید کله‌پاچه را در دیگ مسی طبخ کنند.
• همچنین این غذا باید روی شعله ملایم به آرامی از شب تا صبح پخته شود.
• متأسفانه برخی کله‌پزی‌ها گوشت ماهیچه گاو را جایگزین گوشت صورت گوسفند می‌کنند، زیرا گوشت صورت گوسفند بهترین گوشت محسوب می‌شود و گران‌قیمت بوده در صورتی که گوشت ماهیچه گاو دارای طبع خیلی سردی است.
• افراد باید کله‌پاچه در صورت مصرف حتماً همراه با مصلحات آن، مانند ادویه‌جات مناسب، نمک و دارچین و آبلیمو مصرف کنند.

 کله پاچه در چه افرادی منع مصرف دارد؟

مصرف کله پاچه در افراد زیر ممنوع است:

• افرادی مبتلا به بیماری نقرس
• افراد دارای اسید اوریک بالا
• مبتلایان به بیماری‌هایی مانند چربی خون، غلظت خون، دیابت، چاقی و رماتیسم
• افراد مبتلا به نارسایی‌های کلیوی و کبد چرب گر‌ید ۱ و ۲

منبع: گردآوری شده توسط تیم محتوایی طبایع و با تشکر از خانم دکتر محبوبه ابریشم کار