گیاه بوزیدان یا آشواگاندا (ashwagandha) از تیره سیب زمینی Solanaceae می‌باشد که ریشه اسم آن از زبان سانسکریت (هندی) به معنای چیزی که بوی اسب می‌دهد، آمده است و به نام های مختلفی شناخته می‌شود که از جمله رایج‌ترین این نام ها می‌توان به جینسینگ هندی، آسانا، آشواگاندا، سم الفار و شکران اشاره کرد.
خصوصیات گیاه بوزیدان
هندی ها معتقد بودند که خوردن ریشه ی این گیاه باعث می‌شود که افراد دارای قدرتی مثل اسب شوند و انرژی جنسی و روحی آن‌ها افزایش پیدا می کند، لذا به این گیاه اصطلاحا «جینسینگ هندی» نیز گفته می شود و یکی از مهم ترین گیاهان تقویتی در طب آیورودیک است.
در ایران به اشتباه به ریشه ی گیاه پنیرباد یا پنیربند که در منطقه سیستان و بلوچستان می روید و از آن به عنوان مایه پنیر استفاده می‌کنند بوزیدان می گویند در حالی که بوزیدان و پنیرباد دو گیاه کاملا متفاوت و مستقل از یکدیگر می باشند.
بوزیدان درختچه ای به ارتفاع ۱/۵ متر با شاخه های کمانی که تمام کرکدار است به نظر می رسند. ریشه های این گیاه استوانه‌ای، باریک، صاف و به رنگ کرم روشن که قسمت داخلی آن سفید و با طعم موسیلاژ تلخ است. میوه‌ی آن زردرنگ که پس از خشک شدن سیاه رنگ می شود.
قسمت های مورد استفاده
ریشه؛ در ضمن برگ، میوه و پوست درختچه نیز خواص دارویی دارند.
طرز استفاده و مقدار مصرف
گیاه بوزیدان معمولاً به صورت دم کرده یا جوشانده استفاده می‌گردد و در طب سنتی برای درمان بیماری‌ها نحوه و مقدار مصرف آن را پزشک تشخیص داده و تجویز می‌کند.
خواص درمانی و طبیعت بوزیدان
طبیعت گیاه بوزیدان در طب سنتی، گرم و خشک است. خواص دارویی این گیاه به طور خلاصه عبارتند از:
از ریشه و عصاره آن جهت درمان دردهای مزمن، رفع خستگی و التهاب، فرو نشاندن استرس و اضطراب استفاده می‌شود. تحقیقات اخیر در مورد این گیاه پیرامون درمان بیماران عصبی و کاهش علائم بیماری MS نتایج بسیار امیدوارکننده‌ای به همراه داشته است. مهمترین اثری را که برای آن برشمرده‌اند خاصیت ضد فراموشی این گیاه است و باید حتما زیر نظر پزشک مصرف شود.
همچنین این گیاه، ضد التهاب و آنتی بیوتیک، آنتی اکسیدان و ضد تومورهای سرطانی، ضد اسپاسم و تقویت کننده قوه باه، شیرافزا و منعقدکننده شیر، کاهنده ضربان قلب و محافظت کننده کبد، پاک کننده معده و ضد قارچ، ضد تب و خارج کننده سموم بدن، کاهنده فشار خون و تقویت کننده حافظه، مسکن اعصاب و خواب‌آور، مخدر و بازکننده انسداد مجاری عروقی می‌باشد. در ضمن برای دردهای مفاصل و نقرس، روماتیسم، سل ریوی، ضعف در اشخاص پیر و سالخورده و لاغری مفرط نیز مفید است.
عوارض جانبی، موارد احتیاط و منع مصرف
زیاده‌روی در مصرف آن برای بیضه‌ها مضر و باعث سقط جنین می‌شود، از این رو مصرف این گیاه در دوران بارداری و شیردهی توصیه نمی‌گردد و مصرف آن باید با احتیاط و در حد مجاز زیر نظر پزشک تجویز شود.
