معرفی و گیاه شناسی
پودنه یا همان پونه یک گیاه بسیار خوش‌بو و با خاصیت دارویی مفید هست. پونه در خانواده‌ی نعناع‌ها قرار می‌گیرد، ارتفاع آن بین ۱۰ تا ۵۰ سانتی‌متر است، ساقه‌ای کوتاه و مستقیم سبزرنگ دارد. برگ‌های پونه نوک‌تیز و بیضی کرکی به رنگ سبز تیره هستند و دندانه‌هایی هم در اطراف برگ‌ها دیده می‌شود. وقتی این برگ‌ها را در دست بگیرید و برش دهید یا بین انگشتان خود فشار دهید، رایحه‌ی خوشی از آن ساطع می‌شود که بسیار مفرح است. گل‌های پونه رنگ‌هایی بین صورتی و بنفش و به‌ندرت سفید دارند و معمولاً جای آن‌ها بین برگ و ساقه و کنار برگ است. پونه در زمینی که رطوبت بیشتری دارد و در آن از کود برگ هم استفاده‌شده باشد، رشد بهتری می‌کند.
از تمام قسمت‌های پونه که خارج از خاک هستند جهت استفاده‌های دارویی، بهداشتی و آرایشی بهره‌برداری می‌شود.
نام های دیگر
در کتاب های طب سنتی، در متون عربی و در برخی منابع قدیم، پونه را پودنه، پودنگ، پودنا، فودنج، پودنج، حَبَق، فُلَیحا، فُلیه و فوتَنَج هم می‌نامند.
طبیعت و مزاج پونه
طبق نظر حکمای طب سنتی طبیعت آن گرم و خشک است.
رویش جغرافیایی
اغلب در دشت‌های مرطوب و کنار نهرها و چشمه‌سارها در مناطقی از اروپا، آسیا، آفریقای شمالی و در ایران در استان‌های مازندران و گیلان به صورت وحشی می‌روید. در ضمن در بسیاری از مناطق دیگر استان‌ها نیز انتشار دارد.
اشکال مصرف پونه
خواص درمانی
- پاکسازی معده و ریه از بلغم از خواص مهم پونه است. لذا در سرما خوردگی و مشکلات تنفسی همراه با وجود خلط و عفونت ریه بی‌نهایت موثر است.
- پونه سبب تقویت معده سرد می‌شود.
- بادشکن است و در افرادی که نفخ و قار و قور شکم دارند یا در اثر مصرف مواد نفاخ سردرد می‌گیرند مفید است.
- دود حاصل از سوزاندن آن (مانند دود اسپند و سیاهدانه) موجب دور کردن حشرات موذی می‌شود.
- دم کرده آن برای درمان عفونتهای زنان مفید است.
- در شروع سرماخوردگی که سردی و رطوبت در بدن غلبه پیدا کرده، مصرف جوشانده پونه کمک بسیار زیادی به درمان بیماری می‌کند، اما در صورتی که سرماخوردگی همراه با تب شدید و عفونت باشد مصرف پونه توصیه نمی‌شود.
نکات مهمی که در مورد مصرف پونه باید بدانید
- استفاده از پونه برای خانم‌های باردار توصیه نمی‌شود؛ زیرا خاصیت انقباضی برای رحم دارد و ممکن است موجب سقط جنین شود.
- ازآنجایی‌که طبیعت پونه گرم است، استفاده از آن برای گرم‌مزاج‌ها بهتر است همراه با مصلح آن مثل کتیرا باشد.
- مصرف هر ماده خوراکی یا دارویی باید در حد میانه و متوسط باشد تا دچار عوارض جانبی ناشی از مصرف بیش‌ازحد آن نشد، بنابراین برای استفاده از پونه در هر سه شکل دمنوش پونه، عرق پونه و روغن پونه هم رعایت این نکته ضروری است.
- مصرف بیش‌ازحد معمول پونه ممکن است به کلیه‌ها و معده ضرر برساند و یا موجب مسموم شدن شود.
