در هم کشیده شدن، ترنجیده شدن،انقباضات پی درپی و غیرارادی ماهیچه ها، بیماری از اعصاب که عضله در آن حرکت می‌کند و برمی‌گردد به سوی اولیه خود و کشیده می ماند به یک جانب، ولی اعضاء را منبسط نمی‌گرداند. دلیل این بیماری امتلای عروق و اعصاب یا استفراغ شدید و یبوست است.
از نظر پزشکی، تشنج، انقباضات غیر ارادی عضلات ناشی از تحریکات غیرعادی مغز است و گاه باعث بیهوشی می شود.
مفهوم «تشنج» در طب سنتى با آنچه در پزشکى امروز از آن تعریف مى شود کاملا مترادف نمى باشد. چنانچه اسپاسم روده، عطسه و سکسکه در طب دیرین یکى از اقسام تشنج به شمار آمده است.
انواع تشنج
طب سنتى چندین علت را سبب «تشنج» دانسته و این عارضه را به سه نوع تقسیم کرده است:
1- تشنج رطوبی: سبب پیدایش این تشنج از وجود «رطوبت و بلغم» است که گاهى هم «خون» در آن دخالت دارد. در این تشنج «ماده» داخل تارهاى عضله شده و در آن متمکن مى گردد. بدان سبب پهناى عضله زیاد و درازاى آن کم مى شود. این حالت را تقلّص (درهم کشیدگى) مى گویند. به جهت حرارت ناشى از تب، رطوبت گداخته شده اندام را متشنج مى سازد.
گاهى علت تشنج از وجود «باد» است که غالبا زود زایل و برطرف مى گردد. نشانه تشنج امتلائى (اسپاسم روده) «ازدیاد باد» است که در دستگاه گوارش پدید آمده و موجب نفخ شکم و عوارض دیگر مى شود.
2- تشنج خشک: در اینجا به علت از دست رفتن رطوبت، عضله خشک و نحیف به نظر مى رسد.
3- تشنج عصبی: این نوع تشنج تشنجى است که علت آن نه از غلبه «خشکى» و نه از «رطوبت» است، بلکه علت آن از تحریکى است که به عصب وارد آمده و در نتیجه عضله به هم برآمده و جمع مى شود، همچنانکه معده به سبب ماده بدى که بدان رسد ایجاد فواق نموده و یا استشمام بوى تند و تیز موجب عطسه مى گردد.
گاهى به علت ترس و وحشت زیاد و در اثر تحریک روحى، عضلات به پیروى از آن دچار تشنج مى گردند.
کودکان به سبب آنکه رطوبت طبیعتشان بیشتر است و به علت ضعف دماغى و لطافت عضلات و اعصاب، زود دچار تشنج شده و در اثر خستگى، بیخوابى و گریستن بسیار با بروز تبى گرم به فوریت گرفتار تشنج مى شوند ولى چون معمولا کبد آنان قوى مى باشد عارضه تشنج شان زودتر برطرف مى گردد. بسیار دیده شده است که کودک پس از تب گرم دچار تشنج سختى شده و خلاصى یافته است. پس از سن هفت سالگى تشنج کمتر اتفاق مى افتد مگر آنکه تبى سخت رخ دهد.
سبب بروز تشنج خشک، انواع استفراغ ها، تب هاى داغ و حرکات بدنى مى باشد. همه انواع تشنج هاى خشک خطرناک هستند و خلاصى از آنها کمتر روى مى دهد.
