ایرسا گیاهی است چند ساله با ساقه‌ای راست به ارتفاع حدود 70 سانتی‌متر و برگ‌های آن سبز مات و به شکل تیغه‌هایی به عرض 2 تا 3 سانتی‌متر می‌باشد. در انتهای ساقه، گل دهنده و گل‌های آن درشت، سفید رنگ در بعضی موارد کبود آسمانی، معطر و منفرد هستند.ساقه‌ی زیرزمینی گیاه، متورم، حجیم، گوشتی و پرگره، سطح خارجی آن خاکستری، مغزش سفید و طعمش تند می‌باشد.تازه ی آن دارای بوی تهوع آوری است ولی وقتی که خشک شود بوی ضعیفی شبیه به بوی بنفشه از آن استشمام می شود.
نام‌های دیگر ایرسا به فارسی، عربی و در کتب طب سنتی، زنبق، سوسن ابیض، دهق، آسمان جونی و بیخ بنفشه نامیده شده است.
طبیعت ایرسا (ساقه‌ی زیرزمینی)
طبق نظر حکمای طب قدیم ایران طبیعت آن نسبتاً گرم و متعادل است.
خواص درمانی
تصفیه کننده خون و صفرابر، بازکننده عروق و بهبود دهنده گردش خون، تقویت کننده اعصاب و مسکن سردرد، ضد التهاب اندام‌های تنفسی و دم کننده اخلاط، ضد استسقاء و مفید برای بیماری‌های مثانه و ناراحتی‌های کبد، ضد سیاه‌سرفه و مؤثر برای نفس تنگی، ضد یرقان و برطرف کننده صداهای مبهم در گوش می‌باشد. در ضمن برای میگرن‌های مرتبط با عادت ماهیانه، خیز عمومی، آسم مرطوب، نزله مزمن ریه، گریپ، انزال زودرس و تب و لرز نیز مفید است.
تذکر
زیاده‌روی در مصرف آن مسهل قوی و قی‌آور است به طوری که موجبات تحریک دستگاه هضم، درد شدید در روده، استفراغ و دفع زیاد مدفوع را همراه می‌آورد.
