تاجریزی سیاه

تاج‌ريزی (تاجریزی) سياه، گياهی است يكساله از خانواده سيب‌زمينی با برگ‌های سبز تيره، گُل‌های كوچک سفيدرنگ، ميوه‌های گِرد، كوچک، آبدار و سياه‌رنگ همانند گوجه‌فرنگی، ولی به‌اندازه حبه‌های انگور ياقوتی. اين گياه به‌صورت علف‌هرز در مزارع، باغ‌ها و باغچه‌ها می‌رويد.

نام گذاری

نام علمی، Solanum nigrum L، نام فرانسه Amourette و نام انگلیسی آن Morel می‌باشد. نام‌های دیگر آن به فارسی، عربی و در کتب طب سنتی، تاج‌ریزی، تاج‌ریزی سیاه، انگور روباه، عنب الثعلب، عنب الثعلب مُجَنِن، ربرق، روپاس، انگور توره، روباه تورک و روباه تربک نامیده شده است.

مشخصات ظاهری

گیاهی است علفی و یک ساله به ارتفاع حدود 50 سانتی‌متر با ساقه‌ای منشعب که برگ‌های آن سبزتیره، بیضی شکل و دندانه‌دار می‌باشند.

گلهای آن کوچک و سفید و میوه‌اش سته، کروی شکل، به ابعاد یک آلبالوی کوچک، ابتدا سبز رنگ ولی به تدریج قرمز و پس از خشک شدن سیاه می‌شود. طعم میوه تلخ و در آن دانه‌های ریزِ مدور جای دارد.

طبیعت

طبق نظر حکمای طب سنتی طبیعت آن خیلی سرد و خشک می‌باشد.

رویش جغرافیایی

در بعضی از نواحی معتدله اروپا، آسیا، هند و به صورت پراکنده در بعضی از نواحی کشورهای دیگر انتشار دارد.

در ایران نیز در نواحی استان‌های شمالی، فارس، آذربایجان شرقی و غربی و سیستان و بلوچستان انتشار دارد.

بخش مورد استفاده

میوه، برگ و سرشاخه‌های گیاه

نحوه مصرف

سابقاً میوه‌ی رسیده را به صورت خوراکی و خشک شده‌ی میوه، برگ و سرشاخه‌های گیاه را به صورت دم کرده یا جوشانده و برگ‌های تازه‌ی گیاه را به صورت ضماد استفاده می‌کردند. امروزه به دلیل وجود گیاهان دارویی مؤثر و غیرسمی کمتر از گیاه فوق استفاده می‌شود.

خواص درمانی میوه

مخدر و به علت دارا بودن سولانین مسکن است، رفع کننده سوءهضم‌های دردناک و برطرف کننده هجوم خون در یک عضو از بدن، التیام‌بخش زخم گلو و نرم کننده سینه، جلوگیری کننده از بزرگ شدن کبد و افزاینده ترشحات غدد، ضد اسپاسم در موارد آسم و مفید برای سیاه سرفه، تصفیه کننده خون و ضد میگرن، مسهل تخلیه مزاج و ضد اسهال خونی، برطرف کننده یبوست و تسکین دهنده دردهای عصبی می‌باشد.

خواص درمانی برگ

جوشانده برگ‌ها به صورت تنقیه آرام کننده ناراحتی‌های اعضای واقع در لگن خاصره و ورم رحم و مجاری تناسلی و برگ‌های له شده به صورت ضماد برای دردهای روماتیسم مفصلی حاد، التهاب‌های شدید پوستی و ورم و تاول‌های پوست مفید است.

تذکر

• به علت وجود ماده سمی سولانين در اين گياه، مصرف آن بايد به مقدار كم و در بازه زمانی كوتاهی صورت گيرد.
• سميت آن در برگ‌ها و سرشاخه‌هاي گُل‌دار، بيشتر است و استفاده از آن در استعمال داخلی ممنوع می‌باشد. لذا در مصرف بيش از حد مجاز آن بايد جانب احتياط را مراعات كرد.